Për njerëzit
Shoh pas, mbi vitet ku kam shkuar,
mbi brezat e rreshtuar me kujdes,
ashtu, një përmbi një
si shtyllë që mban shtrënguar,
ashtu, një përmbi një,
të gjerin qiell, me diellin në mes.
Një trup fëmije mbart në krahë lehtë
një trup djaloshi, që hovshëm i vlon gjaku,
ky ngre një burrë, me ballin gjer në retë,
që mban thembrat me plasa të një plaku:
mustaqet dyllë, prej tymi të duhanit,
me gojë thith paprerë kaltërsi,
nga yjet dritëplotë të karvanit,
që zgjatet tejetej në gjithësi.
Ja, jetën time - shtyllë eshtërore,
në çast e fal, si s’ka gjë më të lehtë,
të mbajë në sup konstruktet njerëzore
në dasma e lindje - pjellë e gazit vetë.
I flas, e ftoj, e ftoj nga thellësitë
e zemrës sime thellë e fort përshkuar
prej një shigjete ar e zjarr e dritë,
çdo çift të rinjsh të dashuruar:
i gdhendni emrat ju me qetësi
në shtyllë të gjithë brezave të mi!
Hipnos
Ata flinin. Ata lindeshin duke fjetur,
klithma në gjumë i nxirrnin fjalët
duke i lindur nga rrokja e fundit.
Rriteshin duke fjetur, dashuroheshin
duke fjetur dhe martesën
e bënin në gjumë.
Krijonin vendbanime fjalësh në gjumë,
gratë e tyre lindnin në gjumë,
ndërsa ata, të gjithë plakeshin
në gjumë
dhe vdisnin ashtu.
Të rinjtë duke fjetur ua zinin vendin
në ëndërr;
fjalë të reja të përgjumura
zëvendësonin
të vjetrat, thellësisht të gjumtat
fjalë.
II
Por, sa për zgjimin,
këtë
nuk e desh askush.
Ata rronin në gjumë sepse
vetëm në ëndërr
jetonin me tërë trupin njëheresh.
Zogjtë e tyre fluturonin duke fjetur,
peshqit e tyre notonin duke fjetur.
Kuajt e tyre trokonin në gjumë
si në vjeshtë,
në hardhi piqeshin rrushtë
e ëndrrës.
Askush
nuk desh të zgjoheshin,
sepse vetëm kështu
trajta e tyre u përkiste
plotësisht dhe e tëra
njëherazi.
III
Ata i urrenin të pagjumët,
thoshin se ata që rrinë zgjuar
nuk rrojnë në vetvete.
Thoshin se të zgjuarit
nuk janë gjë tjetër veçse
shikim, atëhere kur shoh,
dëgjim atëhere kur dëgjoj,
dhembje, atëhere kur të dhemb.
Ata i urrenin të pagjumët,
thoshin se ata që rrinë zgjuar
nuk janë të zotët ta zëvendësojnë
tërë trupin njëheresh,
por,
njëlloj si të qënkshin të zbrazët
nga brenda,
ata, të pagjumët, vrapojnë tërë kohën;
në ata vetë
është në radhë
vetëm një kavilje
ose jo,
vetëm një tëmth
apo
vetëm një krah,-
pjesën tjetër të trupit e hedhin
me radhë në humnera.
IV
Ata i urrenin të zgjuarit
dhe i quanin
“të pacipë”.
Por urrejtja e tyre
kohë më kohë bëhej
kolosale
sepse, thoshin ata,
vetë shikimi mund të zgjohet
dhe atëhere në të nuk jetojnë më
të gjitha ngjyrat njëheresh...
Dhe vetë ngjyra mund të zgjohet
e atëhere në të
nuk rrojnë më
të gjitha dridhjet njëheresh...
Dhe vetë tingulli mund të zgjohet
e atëhere tek ai
nuk rrojnë më
të gjitha kujtimet njëherazi...
Dhe vetë dhembja mund të zgjohet
e atëhere tek ajo
nuk rrojnë më
të gjitha kujtimet njëherazi.
V
Ata flinin. Ata lindeshin duke fjetur.
Shumoheshin duke fjetur.
Vdisnin duke fjetur.
Por, tërë kohën ishin identikë
me trupin e tyre.
Ata jetonin në ëndërr,
madje edhe pemët
që t’u bënin hije duhej
më parë të përgjumeshin
se vetëm kështu mund të derdhnin
mbi trupat e tyre të plotë
edhe hijen e rrënjëve të tyre.
Të rinjtë
(Pamje nga Franca)
Puthen, ah, puthen, puthen
të rinjtë në rrugë, në pijetore, në parmakë,
puthen tërë kohën sikur ata vetë
nuk qënkshin veçse disa mbaresa
të puthjes.
Puthen, ah, puthen në makinat e harbuara,
në stacionet e metrosë, në kinema,
në autobuzë, puthen me dëshpërim,
me përdhunë, sikur
në fund të puthjes, në skaj të puthjes, pas puthjes
nuk do të pasonte veçse pleqëria e parathënë
dhe vdekja.
Puthen, ah, puthen, sikur të qënkshin
në errësirë, në errësirë më të sigurtë,
sikur nuk i shihte askush, sikur
dielli do të lindte
i ndritshëm
pasi gojët e coptuara nga puthja dhe të përgjakura
nuk do të ishin më në gjendje të puthen
veçse me dhëmbë.
Kali trojan
Unë vetë jam një kalë trojan.
Supi im ma pushton supin tim.
Syri im vetëplaçkitet.
Rrahjet e zemrës sime
nuk mund të dëgjohen
për shkak të rrahjeve të zemrës sime,
zëri im që thërret deri në qiell
i mbytur është
nga zëri im që thërret deri në qiell.
Jetën time nuk mund ta jetoj
për shkak të jetës sime.
Dashuria ime tërheq nga pas dashurinë time
me kalin e dashurisë sime
rretheqark kështjellës.
E fut presën e thikës sime në presën e thikës sime,
ndërkohë që sekonda që më tingëllon lindjen
shurdhohet për shkak të sekondësn që më tingëllon lindjen.
Jam i zemëruar nga vetë zemërimi im,
jam i gëzuar nga vetë gëzimi im.
Shpresoj vetë shpresën time
dhe jam në kohën që jam
dhe nuk jam më kur nuk jam më.
Ky vend ëndrrash
Kur të jetë mbaruar asfalti i rrugës,
trupi im dhe kurmi yt do të bëhen asfalt
që të mos mbetet e paudhëtueshëm
ky vend ëndrrash.
Kur të kenë rënë gjethet e pemës,
kur të jetë tharë bari i fushës,
flokët e mi e flokët e tu
do të shtrihen mbi fusha
që të mos ndjejë të ftohtë
ky vend ëndrrash.
Kur të kenë shterur burimet
dhe shirat do të ngjiten lart,
unë e ti do të kapemi përdore
dhe do të qajmë, do të qajmë
që të mos mbetet vejushë e trishtimit
kjo trevë ëndrrash.
Kur të kenë ngordhur qentë,
kur të jenë zhdukur kuajt,
kur ljepujt do t’i hajë
goja e vdekjes,
kur korbat e zeza
dhe sgalemët e bardhë
do të përzjehen në gushën e ajrit,
unë e ti do të jemi
qen e kalë,
ljepur e sorrë,
por sidomos do të jemi
sgalemi i bardhë,
që të mos mbetet
pa diademën e mishit të gjallë
kjo trevë ëndrrash.
Poeti, si ushtari
Poeti, njëlloj si ushtari,
nuk ka jetë vetjake.
Jeta e tij vetjake është pluhur,
pluhur.
Ai ngre në darën e vorbullave të veta
ndjenjat e milingonës
dhe i afron, i afron pranë syve,
gjersa i bën njësh me sytë e tij.
Ai e ve veshin në barkun e qenit të uritur
dhe i merr erë me hundë turirit gjysmë të hapur,
derisa hunda etij dhe turiri i qenit
të bëhen njësh.
Në vapën frymëmbytëse
ai bën erë me krahët e zogjve,
të cilët, po ai, i tremb që t’i bëjë të fluturojnë.
Të mos i zini besë poetit kur qan.
Asnjëherë loti i tij nuk është i veti.
Ai ua ka nxjerrë sendeve lotët.
Ai qan me lotin e gjërave.
Poeti është si koha.
Më i shpejtë ose më i ngadaltë,
më rrenacak ose më i vërtetë.
Ruhuni se mos i thoni diçka poetit.
Ruhuni sidomos se mos i thoni ndonjë të vërtetë.
E, mbi të gjitha, ruhuni se mos i thoni diçka të ndjerë.
Menjëherë do të thotë se ai e ka thënë
dhe do ta shprehë në mënyrë të atillë
saqë dhe ju do të besoni se me të vërtetë
ai e paska thënë.
Por, veçanërisht ju lutem
të mos vini dorë mbi poetin!
Jo, mos vini kurrë dorë mbi poetin!
... Përveç në qoftë dora juaj
e hollë si rrezja.
Vetëm kështu dora juaj do të mundë
të kalojë nëpër të.
Ndryshe ajo nuk do të kalojë nëpër të
dhe gishtat tuaj do të mbeten mbi të
dhe ai do të mburret
se ka më shumë gishta se ju.
Dhe do të detyroheni të thoni”po”,
se në të vërtetë ai ka më shumë gishta.
Por është më mirë, në më besofshi,
më mirë do të qe të mos vini
asnjëherë dorë mbi poetin.
...Dhe as që e meriton të vini dorë mbi të.
Poeti, ashtu si ushtari,
nuk ka jetë vetjake.
[1] Këto poezi janë përfshirë edhe në Antologji e poezisë rumune moderne, zgjedhur e shqipëruar nga Kopi Kyçyku, botim i vitit 2003 në Bukuresht.