Haemus Plus II / 2013 - Përmbajtje / Cuprins

Sf. Ioan SCĂRARUL: Măcar atât…   11
Shën Joan SHKALLARI: Të paktën kaq...   12

gjurmë / urme
Luljeta DANO: Perëndesha Athina dhe simbole të tjera kozmogonike            13
Goddess Athena and other cosmogonic Symbols           17

Tani pi vetëm dhe them: miqtë nuk po vijnë, atëherë kush do të më tradhtojë? / Acum beau singur și spun: prietenii nu vin; atunci cine mă va trăda?
Frederik RESHPJA: Fenicienii (Fenikasit) 23
Metamorfoză (Metamorfozë)         23
Eclogă (Eklogë)         23
Testament     23
Oricum (Sidoqoftë)  24
Salutare (Përshëndetje)      24
Pomul (Pema)           25
Pentru mine însumi (Për vehten time)      25
Copilărie (Fëmijëri)  25
Ziua vânătorilor (Dita e gjahtarëve)         25
Caii pe câmp (Kuajt në fushë)        26
Bufnița (Bufi)            26
Iarnă (Dimër)           26
Prag    26

vita et gestis
Monsinjor Vladimir Gjika  dhe Kujtesa     27

istoria
Kopi KYÇYKU: Shqiptarët e Rumanisë      31
Anton ÇEFA: Psikologjia etnike si dëshmi e origjinës ilire të popullit tonë     43
Mikado SHAKOHOXHAJ: Korrik - dhjetor, 1974, muajt që tronditën ushtrinë            48
Arben PRENDI: Këngët e epikës historike për Ismail Qemalin dhe Shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë  49

imago
Arben DEDJA: Prezantimi   54
Prezentarea   54
Rovena VATA: Malësori i Lahutës së Malcís në vështrimin e të huajve           58
Senad NEZIRI: Patronimet sllave me bazë nga rrënjët shqipe  65

Seenema
Un vârf al umorului englezesc, sau ’Allo ’Allo!     68
Një kulm i humorit anglez, ose Alo, Alo!   68
Interview with the great actor GUY SINER           71
Convorbire cu marele actor GUY SINER   73
Bisedë me aktorin e shquar GUY SINER   75

prosa
Valbona BOZGO: Ndryshimet         77
Jehona            77
Dhimbja         78
Bora   78
Rrugët paralele         79
Njeriu në poshtëkalim         79
Gjendje           80

ligo
Shaban DERVISHI: Tragjedia “Antigona” e Sofokliut, protestë dhe himn për lirinë e gruas            81
Ermira YMERAJ: Zidanje Skadra dhe kënga e Rozafatit, vështrim krahasues 85
Arjan Th. KALLÇO: Bukuresht – Kraiovë – Bukuresht   89

këndoj hijen / cânt umbra
Radmila POPOVICI – PARASCHIV: Tani (Acum)   94
Kënga e mjaltit (Cântecul mierii)    94
Tym (Fum)    94
Mes rreshtash (Printre rânduri)    95
Lidh gërma (Leg litere)       95
Qielli i nëntë (Bijave të mia)            95
Al nouălea cer (Fiicelor mele)        95
Dëgjoji! (Auzi-I!)       95
Këndoj (Cânt)           96
Adio    96
Udhëtim (Voiaj)        97

tradita / tradiții
Kopi KYÇYKU: O sută de ani relaţii diplomatice româno-albaneze       98

scola
Marta TOPÇIU: Analysis of Albanian secondary schools’ textbooks from the gender perspective 104
Selam MEÇO: Disa konsiderata të përgjithshme mbi paleontologjinë  117

portrete
Shaban SINANI: Dr. Milan pl. Šufflay  dhe “Acta Albaniae” III   121

Sytë – si varret, nuk harrohen / Ochii – precum mormintele, nu se uită
Agim SPAHIU: * * *   136
Dor (Mall)      136
Când te-am văzut (Kur të pashë)   136
* * *     137
Noi doi (Ne të dy)     137
Când sunt singur (Kur jam vetëm)            137
Am să-ți spun (Kam për të të thënë)         137
Iubita mea (E dashura ime)            137
Duminica fără tine (E diela pa ty)  137
Dacă mor (Nëse vdes)         138
Rămas bun, iubire (Lamtumirë, dashuri) 138
Pentru tine (Për ty)  139
Ultima (E fundit)       139

esse-re
Eljana LESHAJ: Me qenë      140
Essere            141
Të tjerët e mi 143
I miei altri      143
Natura rerum           144

kritika / critica
Arjan LLANAJ: Kuteli kritik – dhe kritika e vetvetes       146
Rudina LLAZARI: Erë koliqiane. Nën hijen e madhështisë së një kollosi         150
Ferdinand LAHOLLI: Vetëm dashurisht mund të fitohet mbi urrejtjen           154

litera
Julia-Maria KYÇYKU: Acum. 157
Tani.   160

medalion
Elinda MARKU: Aici sunt și... (Këtu jam dhe…)     164
Și-n paradis se-ntâmplă să moară (Edhe në parajsë ndodh të vdesin)           164
Tigrul lui Borges (Tigri i Borgesit )           164
Acesta nu-i dor (Ky nuk është mall)          165
***       165
Sufletul nu-mbătrânește ca mâinile (Shpirti nuk plaket si duart)         165
Mitul graniței (Miti i kufinit)           165
Mare, sângele meu ce te-am uitat (Det, gjaku im që të kam harruar)  166

Novruz Xh. SHEHU: Elinda ka lindur përmasën e bukurisë       167

events
Medalja e Artë "Mihai Eminesku"   168
Besim Sahatçiu – Një jetë për ekranin dhe skenën         168

folklor
Izet DURAKU: Ndjenja e dhimbjes dhe shenja tragjike në këngët popullore të dashurisë    169

mure & vargje  /  ziduri & versuri
Luljeta DANO: Troia 3 – Trezirea din Somn (Troja 3 – Zgjimi Nga Gjumi)     173
Troia 5 – Istoria (Troja 5 – Historia)        173
Troia 6 – Parisul (Troja 6 – Parisi)           173
Întunecată (E terrshme)      174
Cele negre eu, cele albe tu (Të zezat unë, të bardhat ti) 174
Ieri (Dje)        174
Tomorrow     174
Bunică (Gjyshe)        175
Poezia (Vjersha)       175
Apărarea (Mbrojtja)            175
Om aripă (Njeri krah)          176

Elsa DEMO: JAMARBËR MARKO     177
Dhoma           177
Gjimnazisti     177
Ankth vegjetativ        178
Ekzistenca      180
Vetja si subjekt         180
Përvoja          181
Kënaqësia prej vuajtjes       182
Hekur dhe gjak takohen      184
Baba Petroja dhe tradita e poezisë revolucionare          184
Zhvlerësimi i metaforës      185
Konfesionet në hetuesi, lloje leximi           187
Rrëfimi vulgar           187
Është tradhti?           188
Faji i metaforës: Dielli lind, perëndon dhe vdes  189
Botimet          189
Tekste            189
Nga dorëshkrimet    189
Shkurt mbi autorin   199
Faksimile       199
Nga i njëjti fat            201
Nga i njëjti fat            202
Letërsia nga burgu. Arshi Pipa       202
Zef Zorba dhe kërkesat për lexuesin        203
Astrit Delvina, shënimet e një mjeku         204
Përfundime   206

lis i vetëm në fushë  /  stejar singur pe câmp
Rexhep SHAHU: ***  207
***       207
***       207
Suntem cu toții singuri (Jemi të gjithë të vetëm)  207
Rădăcini invizibile (Rrënjë e padukshme)            208
Dacă mă iubești (Nëse më do)       208
Trei păsări (Tre zogj…)       208
***       208
În drumuri nenumite să m’aștepți (Në udhë t’pa emër me m’pritë)    208
***       209
Acum cât timp (Tash sa kohë)        209
În visele mele (Në ëndrrat e mia)  209
Stejar singur pe câmp (Lis i vetëm në fushë)       209

unë, vetja ime dhe dikush tjetër...    210
Max FRISCH

comunicare
Ionela POPESCU (RONNY): Comunicare interculturală la locul de muncă       222

mito-logos
Ardita JATRU: Ode për dashurinë e Ariklia-s       226
Odă pentru iubirea Arikliei 227

Arjana SEITI: Dy figura mitike: Ora e Malit dhe Zanat. Në këndvështrim etnomjekësor       228

kujtesa  /  memoria
Esilda LUKU: Aspekte të formimit të shtetit shqiptar në këndvështrimin e dokumenteve perëndimore (1912-1913) 235
Danja SINANAJ: Të drejtat e pronësisë në periudhën osmane 241
Elda Sh. SHABANI: Misionet anglo-amerikan në Shqipëri gjatë Luftës së II-të Botërore      249

Orët dinë vetëm të matin…  /  Ceasurile știu doar să măsoare…
Nila COHEN   241
Kisha dhe manastire            241
Biserici şi mănăstiri  241
Zëri yt 257
Vocea ta         257
Dy anije          257
Două nave     257
Unë dhe graviteti      257
Eu şi gravitaţia          257
Eja!     258
Vino!   258
Ku janë?         258
Unde sunt?    258
Kemi mbetur...           258
Am rămas...    258
Si në dashuri...           259
Ca în dragoste…        259
Ti erdhe …     259
Tu ai venit…  259
E lodhur         259
Obosită           260
Det i trazuar  260
Mare agitată  260
Në odën tonë            260
În odaia noastră       261
Durova           261
Am răbdat     261
Dy ditët e para…       261
Primele două zile…   261
Tërë ditën...   262
Toată ziua      262
Kam shpresë 262
Sper    262
Ora 9.30         262
Ora 9.30         262
***       263
***       263
Vështrimi yt   263
Privirea ta      264
Sonte  264
În seara asta  264

encyclopedia
Kopi KYÇYKU: Eminescu - un model, o şcoală, un univers pentru literatura albaneză         265
Blerina GOCE: Divani, Letërsia shqipe e shek XVIII (e Bejtexhinjve)    269

opinion / e
Rovena VATA: Biografizmi në letërsinë e Camajt           274
Shaban SINANI: “Malli i shtampësë” si mit iluminist       277
Arben PRENDI: Tematika, problematika dhe bota e personazheve në disa romane të Adem Demës.       286
Martin MATO: Për një natë romantike apo për një terr dantesk          289
Belfjore QOSE: The figure of Pontius Pilate in the novel “The Master and Margarita” of Bulgakov, comparing to the Bible    257

e vetmja këngë ninulle  /  ish ngushëllim
Sajmira HALILI: Sahara       263
Mburoje të zezë        263
Fund   263
Somnambul   263
Kënga e fundit e mjellmës   264
Metamorfoza 264
Vesa-muzgu   264

lex
Anjeza DAJZMAILI: Le mutilazioni genitali femminili nella Legislazione Italiana. (Legge N.7 / 2006). Le divergenze tra pluralismo culturale e sistema penale    265

ethnos
Ermira YMERAJ: Flamuri si mit në letërsi 318

Anton ÇEFA: Vizatime me borë      325

și noaptea are buze  /  edhe nata ka buzë
Alma BASHA: Fluture negru pe perna mea          327
Sărută-mă din nou   327
O bucată de amintire cu aromă de tei       327
Şi noaptea are buze 327
Cu tine să mor în Paradis    327
Singură          327
Viaţa mea       328
Nori legaţi      328

Rezart PALLUQI: Cătuşe la comandă (Pranga me porosi)         329

signum
Traian VASILCĂU: xxx         331
Mungesë guximi (Lipsă de curaj)   331
Darkë (Cină)  331
Kolendër (Colind)    332
Kuptimi i moskuptimit (Înţelegerea neînţelesului)          332
xxx      332
Anëtarësia në qiell (Apartenenţa la cer)   333
Engjëlli dhe shigjeta (Îngerul şi săgeata)  333
Këngë e paqme (Cîntec senin)        334
GjithëShkrimi i heshtjes (TotScrierea tăcerii)      334

Danja SINANAJ: Kanuni si eufemizëm për krimin sot: rasti i ngujimit të fëmijëve     336

verba manent
Nikolla VELIMIROVIÇ: Egalitatea   340
Barazia           340
Omul mare     340
Njeriu i madh            340

Dr. Elindë DIBRA / Ma. Vjollca MESI: Le jeu littéraire et le développement de l’imagination chez les enfants / Literature as a game-based learning technique and the development of fantasy in children / The use of literature as a game-based learning technique and the development of fantasy in children.          341
“Loja“ letrare dhe zhvillimi i fantazisë tek fëmijët.          345

onLine gallery
Bukurești       350

musica
Edmir BALLGJATI: Some issues on Albanian urban song studies in the post-socialist period        358

@rhetipal
Holta SINA (KILICA): Dorëshkrimet ‘e fundit’ muzikologjike bizantine të Fondit 488  të AQSH-së 365

n(t)ext
Skënder DRINI: Il diktato del tempo         370
Ardita JATRU: Krahë prej letre (fragment romani)        373
Enkelejd LAMAJ: Mamia      375
Teuta SADIKU: I çmenduri  380

lingva
Kopi KYÇYKU: Cuvintele comune în albaneză şi în română – mărturie a legăturilor tradiţionale între două popoare străvechi    382
Viktor Z. BAKILLARI: Identiteti gjuhësor i cunguar i tregtarëve shqiptarë     387

besoj n’asgja  /  cred în nimic
James G. BALLARD: Ajo çka besoj 390

măsurând cu tristețe pașii timpului  / duke matur me trishtim hapat e kohës
Mușata MATEI: Perandoria e frikës (Imperiul fricii)      392
Mioritike (Mioritică) 392
Laryshitë (Nuanţele)           393
Përtej caqeve (Dincolo de limite)   393
Hapësirë dhe histori (Spaţiu şi istorie)     394
Çast (Clipă)    394
Pamja e ditës që iku (Imaginea zilei ce s-a dus)   394
Humbje (Pierdere)   395
Kontrast (Contrast)  395
Poemë për gjyshen (Poem  pentru bunica)         396

duel
Myrteza MARA: Duel           400
Vetmi  400
Betim  400
Ike       401
Ëndrrat          401
Pa ty   401
Brengë           402
Nëse një ditë 402
Të kam dhimbje        402
Peisazh i çastit          403
Stina e pestë  403
Të kam fat     403
„Tradhtia” e poetit   404
Nuk e mendoja         404

roman-e
Luljeta DANO: CASA – CASINO. Roman     406

codex
Novruz Xh. SHEHU: Fausti në Tiranë        414

tabu
Monika STAFA: Hebrenjtë dhe çamët: popullsi të padëshiruara gjatë Luftës së Dytë Botërore     426

in Memoriam Koli XOXI     434

inter-national
Marcel FRANDEȘ: Oglindirea tabloului Violonistul verde de Chagall, în recitalul lui Florian Vlashi           435

kjo orë është gjahtari  /  acest ceas e vânătorul
Elsa DEMO: Këngët e Kainit            437
Prindër ushqyes       437
Sot është e shtunë    437
Në rrugë        438
Borxhi shëtitës         438
Rënia  439
Ά la double personne          439
Pamje nga një plasë 439
Hijet    439
Orë pasdite    440

stilema
Eugen JEBELEANU: Maska  441

theatrum
Bogdan ULMU: Dialog cu celebrul Andrei Şerban          442
Dialog neconvențional cu Andrei Șerban 446
Aneta MALAJ: “Darka e gabuar” – romani dhe inskenimi, rrëfimi dhe veprimi          449
Jeton NEZIRAJ: Për Shkëlzen Tuzin - Zenin dhe për dramën e tij “Rrethi vicioz”       451
Një vend që i ha shpresat e veta    451
Ardian HAXHAJ: Requiem për mirësinë njerëzore         454

tableta
Afroviti GUSHO: Subscription  /  Abonimi            455
Fiqiri SHAHINLLARI: Tufani i Mukes        456

lëkurë e helmët, por sy të ëmbël
Mariklena NICO: Të njëjtën lojë, ta luajmë ndryshe        458
Ajo më tregon për fluturime          458
Si një lindje e lehtë.  458
***       459
***       459
Si letra që e mbajta në zemër         459
***       459
nëpër një vijë të hollë – jeta           460

art-e
Enton PANARITI: Willem de Koonig, ose arti i dyzimit   461
Alice TEODORESCU: ”Cum să schimbăm lumea prin cosplay” – identitate și alteritate în self-performance            464

micro-antologii
Arben DEDJA: Bloc (Pallat) 468
Spovedania Membrului Biroului (Rrëfimi i Anëtarit të Byrosë)           468
Adunătorul de fier al bunkerelor (Hekurmbledhësi i bunkerëve)       469
Dintele (Dhëmbi)      469
collins 469
Actorul care-l joacă pe Hamlet (Aktori që luan Hamletin)         470
Dormitor (Dhomë gjumi)    470
Cântecul soarelui (Kënga e diellit) 470
Elegie nemiloasă despre tata (Elegji mizore për babanë)          471

con-Vorbiri  /  bashkë-Bisedime
Perlat, koha, thonjëzat         472

biblios
”Dashuria kosën mpreh...”  474
”Bija E’res” – drejt lexuesit, nga Bukureshti…      476
Av. Iulian Sorin: „Puncte de vedere...”       478
Iusi DANILIUC SORIN  /  Sira Mihaela GHERGHELESCU DELEANU: Cuvânt de credință      478
„Comunicare in-humanum est”      481
Edhe një shtëpi e vogël për poezinë e madhe: ”At’je, At’herë, At’dhe”            483
“Outism și insomnie”            484
Intro-vertire  484
”My last Million” – antologie  /  spectacol 486
Mario Bellizzi: La chiesa dei profughi       487
Kisha si Kujtesë dhe ansjelltas       488
La Chiesa come memoria e viceversa       488

premium
Curs intensiv de învățare a limbii albaneze          494
[K u r s  i n t e n s i v  p ë r  m ë s i m i n  e  g j u h ë s  s h q i p e]        494