Revista Haemus Nr. 58-61 / 2020 onLine




HAEMUS
Revistë evropiane * Revistă europeană
Themeluar në Bukuresht më / Fondată la Bucureşti în 1998
nga / de
Kopi Kyçyku & Ardian Kyçyku

* * *

© Drejtues dhe botues / Directori şi editori
Kopi KYÇYKU & Ardian KYÇYKU

ISSN: 1454-1203
ISSN electronic: 2069 – 153X

Nr. 58-61 / 2020

E-mail: asociation.haemus@gmail.com

www.revistahaemus.blogspot.com
www.librarium-haemus.blogspot.com

Përgjegjësia e përmbajtjes së shkrimeve u takon autorëve.
Responsabilitatea pentru conţinutul materialelor revine autorilor.

R e v i s t a H a e m u s
– përmban studime, poezi, ese, prozë, dramaturgji, artikuj shkencorë, përkthime, portrete, njoftime kulturore / conține studii, poezii, eseuri, proză, dramaturgie, articole științifice, traduceri, portrete, informații culturale.

* Ballina është punuar nga Kűdesign sipas një fotografie të bërë nga / Coperta a fost realizată de Kűdesign, după o fotografie semnată A.-Ch. Kyçyku©, Pogradec mars / martie 2020


Përmbajtje / Cuprins / Content

Fjalori / Dicţionarul „H A E M U S”
Longevitate / Jetëgjatësi      

LINGVA
KALIST PATRIARKU: Shenja          
SHËN PETRO DAMASKINI: Mure

PERLA
ARDITA JATRU: Vetmi / Singurătate

PËRSIATJE / CUGETARE
IOAN-AUREL POP: Pleqtë e rrezikshëm

CLIO
DIANE DUCRET: Gratë e diktatorëve. Një Fyhrer i quajtur “Dëshirë”

PARNASSÓS
MARIKLENA NIÇO: Poezi/i. ***, În strigătul tăcerii (Në britmë të heshtjes), zi de-zbor-scurt (ditë fluturimshkurtër), Temporar, și în lucruri eterne (Përkohësisht, edhe në gjëra të përjetshme), Un loc spre a te naște (Një vend për të lindur), ***, Mai multe voci decât mesaje (Më shumë zëra se kumte)
HORIA GÂRBEA: Shenjat e kalimit / Semnele trecerii. do të jem (voi fi), ëndrra e harruar (visul uitat), shenjat e kalimit (semnele trecerii), një yll mbi rrugë (o stea pe alee), disa pyetje (cîteva întrebări), bregu tjetër (celălalt țărm), po sikur të shkruaja (ce-ar fi să scriu), dashi (berbecul)

ESSE
ARIAN LEKA: Modernizmi në Shqipërinë e paraluftës dhe Shqipëria dadaiste në komunizëm

SIGNUM
IULIA ENKELANA: Nishani (Monodramë e dyfishtë) / Semnul. (Monodramă dublă)

LUPA E HULUMTUESIT / LUPA CERCETĂTORULUI
ERANDA ALLMETAJ: Ligjërata e brendshme e personazheve në disa prej prozave të shkurtra të  Migjenit dhe shkrimitarit Lu Xun

THESARE / COMORI
“Iliada” e Homerit – një epope e epopeve. KËNGA I

MEDALION
REXHEP SHAHU: Poezi/i. Mă fac seară (Po bëhem mbrëmje), Încotro să merg (Nga të shkoj), Sinea-mi nebună-mi spune (Vetja ime e çmendur më thotë), Sunt liber să mor (Jam i lirë të vdes), Unde să ne coborâm ancora (Ku ta lëshojmë spirancën), Pământul e de nori (Toka është prej resh), Veni-va o zi (Do të vijë një ditë), Schelet de zi fără ochi (Skelet dite pa sy), Libertatea Morții (Liria e Vdekjes), Drumurile mele (Udhët e mia)

PROSA
HIQMET MEÇAJ: Broaștele își caută rege (Bretkosat kërkojnë mbret)
MIHAI MATEIU: Gjahtari (Vânătorul)

LITERA
MIHAI PREPELIȚĂ: Mësoj (Învăț), Në Ditën e Poetit (De Ziua Poetului), Ti nuk di çfarë shkruan... (Tu nu știi ce scrii...), Unë nuk shkruaj... (Eu nu scriu...), Njëfarë dyshe më vete, për poetë dhe poete (Un fel de dublete, pentru poeți și poete), Mendja e mbrame... (Mintea cea de pe urmă...), Pastele (Pasteluri), Unë besoj... (Eu cred...)
PETRAQ RISTO: Îmi voi cumpăra un vârf de munte (Do ta ble një majë mali), Partidă de şah în secolul al XXI-lea (Lojë shahu në  shekullin XXI), A venit fluxul (Erdhi batica), Un umăr fraged la cabaret (Një sup i njomë në kabare), La Coney Island cu Lorca (Në Coney Island me Lorkën), Un punct (.) (Një pikë (.), Dansatorii iernii (Vallëzuesit e dimrit)
IONEL PINTILII: Grimca kujtese (Fărâme de memorii), Gabim tokësor (Greșală lumească), Vështrim i hutuar (Privire nedumerită), Panairi i fjalëve (Târgul de cuvinte), Fuqi e padukshme (Forță invizibilă)
NINA CERANU: Një sprovë për poemë (O încercare de poem)
NDUE UKAJ: Precum drumul lung (Si udha e gjatë), Oglinda (Pasqyra), Vernisaj (Ekspozitë), Crucea (Kryqi), Apocalipsa (Apokalipsi)
ZADE KUQI: Încă este noapte (Ende është natë), Cu bucăți de dureri hrănesc  (Me copëra dhimbjesh ushqej), Păsări nenumărate are iubirea (Zogj pa fund ka dashuria), Adun frânturi vechi de pâine (Mbledh copa të vjetra buke), Îmi ridic pânzele (Po ngreh velat), Freamăt de asfințit (Drithërimë muzgu), Ceva frumos nu se uită niciodată (Diçka e bukur nuk harrohet kurrë)
SILVIA ANDRUCOVICI: Ispita din urmă, Soțul călător, Merg, Suspin, Petală și timp, Corijență

UNI-VERSUM
ANTON ÇEFA: Mbajtja e fjalës së dhënë – një nga tiparet më të shquara të strukturës etike të shqiptarit (BESA)

ILLUSTRIBUS
ARDIAN KYÇYKU: Disa veçanti të botimeve shqip në Hapësirën Rumune

POETREE
ARDITA JATRU: În șaisprezece grame de cosmos (Në gjashtëmbëdhjetë gram kozmos), Unde m-am lăsat (Ku e lashë), Lume adormită (Botë e përgjumtë), Veni o zi (Erdhi një ditë)
FLURANS ILIA: Kuaj të bardhë si kreshtat e valëve, Ty deti të përket, Nota të befta, Busulla, Shishe plastike, Pëlhurë, Çast, Asaj, Variacion mbi të njëjtën notë, Këtu

MIJËVJETSHI I URTISË / MILENIUL ÎNŢELEPCIUNII
SHËN PETRO DAMASKINI: Sepse e madhe është lufta dhe kalimtare u është dobia

IN/HUMANUS
Profecitë e mahnitshme të Mitar Tarabiçit

KRITIKË / CRITICĂ
ARQILE GJATA: Ndikimet e Folklorit të Trevave të Labërisë në Poezinë e Ali Asllanit, Nexhat Hakiut dhe Fatos Arapit

@FIRMO
SHQIPTAR OSEKU: Hapësira / Spațiul

IMAGO MUNDI
PIRO P. TASE: History and Landscape of Albania in the memoirs of William Martin Leake (1804)    

MITOPOESIS
SHËN MAKSIM DËSHMUESI: Thonjëza për lavdinë
MARIAN POPA: Raste letrare
VASILE ANDRU: Curs intensiv de aplauze
ARIAN LEKA: Libra dhe heronj...

TRADITA / TRADIŢII
MIRCEA PERPELEA, MARCEL N. POPESCU: Voskopoja – moment i pazakontë madhështie në historinë e arumunëve (vllehëve)

THEATRON
”... toata această luptă produce o energie care naște Viul” – convorbire cu actrița Anca Sigartău

IN MEMORIAM
ARTAN MINAROLLI: Ndeshja me Irlandën           

N(T)EXT
TEUTA SADIKU: Mos, bir…
ILJAZ BOBAJ: Stâlpul anunţurilor (Shtylla e lajmërimeve), Sentimentele (Ndjenjat), Fără fum fără flacără (Pa tym pa flakë), Casa unde m-am născut  (Shtëpia ku u linda), Puterile (Pushtetet), Umbra  (Hija), Înăuntru şi afară (Brenda  dhe jashtë), Dacă... (Nëse...), La ziua de naştere  (Në ditëlindje) 

AB HONORES
ANTON ÇEFA: Bardhësi me zdritje bore - poezi / fragment
ANTON NIKË BERISHA: Shtegtimi shpirtëror si shqiptim poetik
SHTEGTIM SHPIRTNOR: Poeti, Poezia ime, Atdheu, Kangë për tokën time, Shqiptarja, Mall agimesh, Nanës, Mërgim, Djegie me hyjzit e natës, Mbi greminë jeta varet, Lejleku, Mbramje maji, Jeta

DIXIT
ION D. SÎRBU: Fytyra...
VINCENX GOLLETTI BAFFA: Shërbimi më i bukur që ka jeta është e qeshura

ZONA
ROVENA VATA: “Hasi i andej dhe këtej kufirit” i autorit Ramazan Bogdani

(AUTO)PORTRET
CORNELIU ZEANA: Vera (Kungim), Vara (Cuminecătură), Të shkosh duke qeshur, (Să pleci râzând), Kohë e vonë verore (Târziu de vară), Cikle me katër e me shtatë (Cicluri de patru și de șapte), Çoma, erë, mallin (Du-mi, vântule, dorul meu), Goditje në zemër (Atac de cord), Baladë (Baladă), Rreth tavolinës (În jurul mesei), Lot për të rënin (Lacrimă pentru cel căzut), E dashur, mos m'u largo! (Iubito, nu pleca de lângă mine!)

SCOLA
KLEMENTINA SHIBA: Frazeologjia e përdorur në ligjërime të ndryshme, komunikim nëpërmjet në gjuhe autentike

LOTË DHE BUZËQESHJE / LACRIMI ȘI ZÂMBETE
PËLLUMB KULLA: Mai vreți despre Belúl? (Doni më për Belulin?)

HERMES
AUGUSTIN CUPȘA: Criza de nervi și prostituția, de la Anton Cehov la #Iampriceless  

SCRIPTA MANENT
IULIA-MARIA KYÇYKU: „Neliniște” de Linn Ullmann sau despre cum „nu se poate trăi fără dor”

URA LIDHËSE / PUNŢI DE LEGĂTURĂ
EMIL BOTTA: Fantazmagoria, E shkuar, Ipoteshti, Si një klithmë
A. E. BAKONSKY: Balada e stinës së zgjedhur, Nihil, Elegjia I
MARIN SORESCU: Shekspiri, Shah, Sëmundja, Ashkla, Duhej të mbanin një emër
NICOLAE LABIȘ: Idil, Albatrosi i vrarë
DAN LAURENȚIU: Reja e artë, Kthimi i djalit plangprishës
GABRIELA MELINESCU: Prill, Stola të drunjtë, Reja
IOANA DIACONESCU: Poema flokëbardhë, Dashuria që duhej të kish qënë
DANIELA CRĂSNARU: Tepër femërore, Fitore

DUO
„Kur jam në Rumani, më mungon Shqipëria. Kur jam në Shqipëri, më mungon Rumania” (Intervistë me akademikun KOPI KYÇYKU)

BIBLIOTHAECA HAEMUS
Një libër-kyç

PENA QË S’U THYEN / CONDEIE CARE NU S-AU FRÂNT       
LAZËR RADI: A îndrăzni a scrie – nebunia însăși! (Me guxue me shkruejtë – çmendunia vetë!)
JOZEF RADI: Trăiesc sub același acoperiș cu ucigașii de poeți (Jetoj nën nji strehë me vrasësit e poetëve), M-am rugat ierbii (Iu luta barit...), Ploaia mi-a luat tot (Shiu m'i mori t'gjitha), Apocalipsă (Apokalips), Sărbătoarea morții (Festa e vdekjes), Am dormit în tine (Fjeta n'ty), *****

ARTE
DENIS BIZHGA: Figura e rapsodit popullor si interpret nё veglёn muzikore dhe si poet. Shqyrtimi i rastit tё lahutёs nё “Eposin e Kreshnikёve”

DULCIS IN FUNDO
VASILE ANDRU: Galeria și Piscul

BASHKËSI / COMUNITATE
URAN BUTKA: Libra të shtypura në Rumani

BIS REPETITIA PLACENT
Zanafilla e etruskëve, Roma dhe ndikimi i etruskëve, Organizimi i qyteteve etruske, Deshifrimi i shkrimit kuneiform, Deshifrimi i hieroglifeve, Deshifrimi i shkrimit finikas, Rruga nga piktogramet tek alfabeti

Revista Haemus Info – 562