„Gjithmonë
i kishin pëlqyer ngjyrat! Me orë të tëra
mund të
rrinte e vetëm të shihte përreth.”
Vështron duke picërruar sytë paletën e pafundme të grive:
të zeza e të murrme, prej toke e gjethesh të thara; të gjelbra, vjollcë e të
verdheme, prej lëvozhge të lagur; të kaltra e të zbardhëllyera, prej qielli
vjeshte të vonë – mjegulla ndehet mbi to si një sitë qumështore, duke i tretur
tek njëra-tjetra. Pluskon me shtroja të holla mbi baltë e gjethe të bymyera,
atykëtu shpërbëhet dhe, në ato zgavra të zbrazëta, ngjyrat janë më të forta,
trajtat – të prera më qartë.
Një luginë e gjerë, me disa pllaja – nga njëra anë toka
ngjitet përgjumshëm drejt një maje që nuk duket. Mes trungjeve të lëmuar të
aheve dhe shkozës përzjehet nga një grumbull lisash ngjyrë qymyri të njomur dhe
shumë gëmusha verri e lajthish. Djali qëndron nën një trung të rrëzuar, në rrënjët
e të cilit ende varen plisa dheu. Mban rroba të trasha, vizatuar me gjethe e
degë në jeshile të errët, kambale qafëgjata dhe një kapelë me pellush edhe për
veshët. Mbi trung mbështetet çiftja, me tytat përpjetë. Pranë tij, varur pas një
dege të thyer, varet një torbë prej lëkure të zezë nga e cila dalin nja dymbëdhjetë
shigjeta – pendët e tyre janë të bardha, ndërsa majat – në një të kaltër të
thellë.
Është rreth 20 vjeç, por shprehja e qetë e fytyrës e bën
të duket më i pjekur. Trupvogël, fytyrë eshtake, sy me ngjyrë të errët dhe
vetulla të trasha. Qëndron gati mëgjunjazi, me shpinën mbështetur pas trungut.
Mban në prehër një hark të madh, teksa gishtat e të dyja duarve ledhatojnë
drurin e harkut, duke ndjekur pavetëdijshëm trajtën e tij të ndërlikuar.
Një kërcitje dege e shtyn të ngrihet. Nja 25 metra më
tutje, një burrë që ka dalë nga mbrapa një ferre i bën shenjë me dorë – ka
shkelur padashje mbi ca shkarpa. Djali qëndron më këmbë, duke u munduar të
shpihet e duke vështruar anembanë.
Pastaj, bash kur vendos të ulet sërish, dëgjon diçka nga
ana e kodrës. Nxjerr një shigjetë nga torba dhe e ujdis në telin e harkut,
mandej kundron drejt burrit, por nuk e gjen. Mban vesh me kujdes: zhurma e
shkarpave dëgjohet sërish, më me forcë. Për disa grima fiket, pastaj rikthehet
– derri i egër shfaqet befas nga e djathta dhe ndalet i pavendosur përbri Djalit,
jo më larg se 20 metra.
Ai ndeh harkun pa u ngutur, derisa gishti i madh i prek
mollëzën e djathtë. Dora tjetër ndjek pandijshëm lëvizjen e kafshës që vërtitet
rreth vetes – shigjeta shpërthen duke fishkëllyer dhe ngulet me një tingull të
mbytur në njërën nga këmbët e derrit të egër. Ky lëshon një klithmë të mprehtë
dhe ia merr vrapit drejt tij. Djali ka mbetur me harkun në duar, duke vështruar
– një çast më pas, tek hedh harkun dhe kap çiften, dëgjohet një bubullimë dhe
derri përmbyset disa hapa më tutje. Djali kërkon me sy majtas, andej nga ka
ardhur e shtëna, dhe sheh burrin që pak më parë kish dalë nga ferra, me armën
ende ngritur. Presin të dy disa sekonda, por derri nuk lëviz më. Djali mbërrin
i pari tek derri.
- Ka cofur, - bërtet, pasi e shpon disa herë me tytat e çiftes.
Plumbi
do ta kish kapur, siduket, drejt-e-në zemër. Është shembur aty dhe shigjeta që
i pat ngulur djali qëndron përpjetë – ajo ka hyrë thellë në këmbë, lëkura e
gjembosur është plot gjak. Ndërsa pret tjetrin, djali këqyr pendët e bardha të
shigjetës, të kaltrën jokrenare të majës, të kuqen e ndezur që ka rrjedhur mbi
grinë e lëkurës – është një harmoni e pabesueshme ngjyrash, të cilën e
turbullon vetëm duhma e vdekjes.
Në
udhën e çbllokuar të pyllit janë ndalur katër makina dhe një traktor me rimorkio
– dëgjohet potera e qenve. Në shpatin e ulët mes rrugës dhe pyllit janë rreshtuar
barkazi tetë derra të egër, pa jetë. Rreth tyre qëndrojnë gjahtarët, nja 15 vetë.
Janë në qejf – flasin me zë të lartë, bëjnë shakara e qeshin, disa shishe
pijesh qarkullojnë nga njëri tek tjetri. Armët u varen supeve, disa syresh mbështjellë
tashmë në këllëfë jeshilë. Vetëm Djali mban në dorë harkun, me njëfarë sikleti.
Pranë tij qëndron burri që pat vrarë derrin – po t’i shohësh me kujdes, kupton
nga forma e hundëve dhe e buzëve, - se janë babë e bir.
***
Ulur
në krye të tryezës, Babai lexon një gazetë – e mban ngritur para syve me të
dyja duart dhe e ul vetëm kur ndërron faqet. Tryeza është e madhe, për dymbëdhjetë
vetë. Pjesa para babait është mbuluar me një picetë të bardhë, mbi të cilën janë
renditur takëme për tre vetë, një kosh i vogël me bukë, një pjatë me kastravecë
turshi, prerë në rrathë, dhe një kripore. Në anën tjetër të dhomës, fundosur në
një kolltuk, Djali ndjek një dokumentar – zëri i televizorit mezi dëgjohet,
ndaj edhe në dhomë sundojnë tingujt e zjarrit të sobës prej terrakote dhe,
heraherës, fëshfërima e fletëve të gazetës bashkë me zhurmën e enëve të kuzhinës.
Një aromë mishi të pjekur është derdhur nga dera e hapur e kuzhinës. Kur Nëna
hyn dhe vendos mbi tryezë dy pjata që nxjerrin avuj, Babai palos gazetën dhe e
lë mënjanë.
-
Vëre tek lajmet dhe haj’ të hash.
Djali
ndërron disa kanale derisa zgjedh njërin, pastaj ngre pak zërin e televizorit
dhe vjen të ulet në karriken djathtas të atit. Në pjatat e tyre ka mish të
pjekur dhe puré, mbi të cilën bulëzojnë ca njolla vaji të kaftë. Nëna ka sjellë
ndërkaq një shishe Havana Club me
raki dhe ka shtënë raki në tri gota të vogla me lule të pikturuara. Trokasin
gotat dhe i pijnë me fund, Nëna – me disa gllënjka radhazi – asnjëri nuk
shtrembohet, vetëm Djali merr një copë buke. Tek rimbush gotën e të shoqit,
gruaja pyet djalin:
-
Të të shtie edhe një?
Djali
mohon me krye. Era e mishit të pjekur dhe djegia e rakisë ia kanë shtuar urinë,
nisin të hanë. Babai dhe Djali ndjekin lajmet me bishta sysh, gruaja vështron
vetëm pjatën dhe ndonjëherë, gati vjedhurazi, ngre sytë drejt tyre – është e
vetmja që ka bërë kryqin para se të hajë. Dikur, mendimi i saj merr zë:
-
Ishin mbledhur aq vetë sot te Jonashi! Do kenë ardhur nga Xheaka dhe nga ato anë,
edhe nga Kluzhi… aq lule e kurora. E aq bukur këndoi prifti.
-
Të këndojë, se punë tjetër s’ka! – ia pret burri, duke vështruar të birin.
-
Mos fol ashtu! Tërë dynjaja është e kënaqur nga ky prift – është përsëmbari, shërben
mirë, shkon nëpër shtëpitë e pleqve, jo si ai tjetri. Ai vetëm me tregti
merrej, mezi arrinte në kishë.
-
Prit të shijohet edhe ky e s’ke për ta parë më në kishë. Ishte edhe
Leli?
- Jo, se i dhembin këmbët, më tha Lena. Më pyetën për ty
shumë vetë, u thashë se jeni për gjah. Njerëzia llafosin, ta dish!
- Le të llafosin... Prandaj më dhemb koka, vallë?! Kur mundem, vij; kur s’mundem,
s’vij. Gjahu është caktuar me kohë, s’mund të bëj sipas kokës.
Djali
ha në heshtje, pa i dëgjuar, duke parë më tepër televizorin. Dikur
nxjerr telefonin e xhepit për të verifikuar diçka, pastaj e vendos mbi tryezë.
Prindërit nuk i flasin fare gjatë ngrënies. Vetëm pasi mbarojnë, kur gruaja çon
pjatat e zbrazura në kuzhinë, i ati e pyet:
- U trembe sot?
- Jo... s’e mora vesh... Më tepër u mpiva.
- Mos rri më si sot, se nuk i dihet. Me harkun s’ka
siguri...
E ndërpresin bisedën kur Nëna kthehet dhe vë mbi tryezë
një pjatë me kek e byrekë.
- Merrni, e dogja sot furrën!
Ajo sjell edhe një tavë plastike me tri gota të mëdha, një
kanë me ujë dhe një me verë. Burri ha me neps një copë byreku, pastaj mbush një
gotë me verë dhe zhvendoset në një tjetër karrike, më afër televizorit. Djali
mbetet në karriken e vet, duke shkruar një mesazh në celular. Kur mbaron së
shkruari, shtie ujë dhe pi, me sytë nga televizori – i ati ka kaluar në një
kanal sportiv, ku jepet përmbledhja e një ndeshjeje. Celulari tingëllon shkurt,
dy herë. Pasi lexon mesazhin, Djali ngrihet.
- Do dalësh gjëkundi? - e pyet i ati, duke kthyer kokën.
- Jo, jo... Po shkoj në dhomë. Natën e mirë!
- Natën e mirë!
E ëma sapo kish mbledhur mbulesën e tavolinës – para se të
dalë, Djali i afrohet dhe e puth në ballë.
***
Hap sytë papritmas, me një ngërç në zemër – i qe dukur
sikur dëgjonte një britmë. Nga dritarja hyn një dritë e paqartë, e kaltëryer, që
i lan fytyrën. Qëndron i palëvizshëm, duke ndehur dëgjimin – asgjë, do ketë parë
ëndërr. Pastaj, krejt befas, një britmë tmerri. Është zëri i së ëmës, s’ka asnjë
dyshim – ai kërcen nga shtrati me zemrën që i bubullon dhe me një ndjesi të
tmerrshme në gjithë trupin. Prindërit nuk grinden pas mesnate, nuk i ka dëgjuar
kurrë t’i bërtasin shoshoqit. Hap derën dhe del në korridorin e vogël para dhomës,
pastaj kalon në dhomën e ndenjjes – nuk është krejt errësirë, e njëjta dritë
qumështore derdhet nga dy dritaret e atyshme, duke ravijëzuar me të kaltër
trajtat e zeza të tryezës, karrikeve, cepin e sobës, televizorin. Ai çapitet
drejt derës përballë – është një derë me xham të mjegullt, nga e cila duket
drita e ndezur e anës tjetër. Kur zgjat gishtat drejt dorezës, shquan një hije të
panjohur që lëviz matanë dhe dëgjon zërin e të atit:
- S’kemi, more, lekë! Gjithë ç’kemi, është në bankë. Në
shpi s’kemi.
Ka zë të ngjirur, të thyer, të cilin Djali mezi ia njeh.
- Lerna të qetë... – zëri i së ëmës mbytet në të qara.
- Po nuk heshti, do t’ju vras të dyve! - u kanoset hija e
panjohur. Thuaji ta qepë gojën, vafsh në të sat’ ëme!
Një dallgë ankthi i pret Djalit gjunjët dhe ia zë frymën.
E vjella i ngjitet nga të përbrendshmet dhe i mbërrin tek goja. Mbahet pas
mureve dhe thith ajër gjatë, pa nxjerrë kurrfarë tingulli.
-
Merr ç’të duash...
-
Thuaji, more, të heshtë! Po thirri, do t’ju vras, për bé!
Djali
kthehet si në ëndërr, hyn në kuzhinë dhe merr nga dollapi topuzin e bejsbollit
që para ca kohësh e mbante i ati në makinë. Pastaj kthehet sërish tek dera me
xham të mjegulluar, duke ndjerë se si gjunjët i dridhen pas çdo hapi, dhe kap
dorezën e derës.
-
Dilni matanë, ec!
Zëri
është i huaj dhe ngulmues. Atëbotë hija e panjohur lëviz dhe i avitet befas
xhamit të mjegulluar që i ndan. Djali nuk heziton asnjë grimë – kap topuzin e
bejsbollit me të dyja duart, si të ishte ushtë, dhe e ngul fuqishëm mes xhamit.
Xhami thërrmohet, duke e larë në dritë – mbi zhurmën e ciflave dëgjohet një britmë.
I huaji është përmbysur, goditur në tëmth, dhe arma i ka rënë nga dora – mirpo
nuk e ka humbur ende vetëdijën, se po u bëkej gati të ngrihej sërish. Është
burrë i parruar, me nofulla të mëdha, shtatlartë. Djali kapërcen pragun dhe kësaj
here e kap topuzin e bejsbollit si duhet – nxjerr një tingull të frikshëm kur
godet kokën e të panjohurit, drejt e në çaçkë. Gjaku shpërthen dhe burri
plandoset i ngrirë në një anë, me këmbët që i përpëliten. Djali e qëllon sërish,
pastaj edhe një herë, edhe një herë tjetër, duke ia thërrmuar kafkën e duke lyer
topuzin me gjak, derisa këmbët e burrit pushojnë së dredhuri. Vetëm atëhere Djali
kthen kokën drejt prindërve. E ëma është gjunjëzuar buzë shtratit martesor dhe
vajton duke mbuluar gojën me shuplaka; i ati është përkulur mbi të dhe e mban të
përqafuar – asnjëri nuk duket të jetë plagosur. Djali zbret vështrimin drejt
krahëve që i varen anës trupit dhe lëshon topuzin e bejsbollit; ky kërcen me
një zhurmë të mbytur dhe spërkat me gjak dyshemenë. Djali kthehet, shkel mbi këmbët
e burrit të vrarë, hap me kujdes kanatin e derës ku ende varen ca dhëmbë xhami,
dhe kalon në dhomën e ndenjjes. Shkon deri te kolltuku pranë sobës, ulet në kolltuk
dhe vështron i palëvizshëm trajtën e kaltër të televizorit mbi komodinë – ai
bëhet i bardhë sapo llampa e tarracës ndizet.
Shqipëroi: A.-Ch. Kyçyku