Elsa Demo: Shpëtim Gina dhe gjuha e nëndheshme*

Unë largohesha prej vetvetes,

por i pari njeri që takova në Q. Stalin

ishte Shpëtim Gina.(2)

Limbo                                 

Tridhjet vjet më pas

Në pranverë të vitit 2007, në një sallë të vogël njëqindvendëshe të Teatrit Kombëtar në Tiranë, luhet premierë absolute dhe vetëm për një natë, drama Pesha e paqes^[3]. Autori është Shpëtim Gina.

Emri i Shpëtim Ginës ishte mbuluar në harresë dhe ajo premierë përmendi bashkëpunëtorët e magjepsur nga puna e një dramaturgu të ri në vitet shtatëdhjetë, veprat e të cilit i kishin kaluar dorë më dorë, madje i kishin ruajtur pas vdekjes së tij pa dijeninë e familjes. 

Regjisori Viktor Gjika, një pionier i kinemasë shqiptare, i dorëzoi familjes Gina asaj vere të 2007-ës, dramën “Shtëpia Nr. 1961”. Autori, qysh kur e kishte nxjerrë nga duart, ia kish dhënë mikut për ta lexuar. Ashtu si Pesha e paqes ose Akuzë kishte dalë në dritë nga aktori Minella Borova, i cili e ruante prej viteve ‘70. Kur Akuzë u përball me skenën, publiku e pa veten në pozitën e atij që mbërrin kur festa ka mbaruar. Prezantimi pas çerek shekulli me Shpëtim Ginën linte të kuptohej se ai, edhe pse jo njohës i kultivuar i teknikës dramaturgjike, ndërton një arkitekturë teksti të vetën që forcën e ka në dialogët e dendur dhe të tendosur psikologjikë, në shthurjen e monotonisë së rrëfimit teatral, në kapërcimet e befta nga skenat e vogla të realitetit konkret në ato të mëdhatë, të botës së mendimit abstrakt dhe asocasioneve, një procedim jo i zakontë për dramën shqiptare të realizmit socialist.

Elsa Demo: Shpëtim Gina, ose Fëmija i papagëzuar i dramaturgjisë shqiptare

Tridhjetë vjet më pas

Në pranverë të vitit 2007, në një sallë të vogël njëqindvendëshe të Teatrit Kombëtar në Tiranë, luhet premierë absolute dhe vetëm për një natë, drama “Pesha e paqes”^[1]. Autori është Shpëtim Gina.

Emri i Shpëtim Ginës ishte mbuluar në harresë dhe ajo premierë përmendi bashkëpunëtorët e magjepsur nga puna e një dramaturgu të ri në vitet shtatëdhjetë, veprat e të cilit i kishin kaluar dorë më dorë, madje i kishin ruajtur pas vdekjes së tij pa dijeninë e familjes.

Regjisori Viktor Gjika, një pionier i kinemasë shqiptare, i dorëzoi familjes Gina asaj vere të 2007-ës, dramën “Shtëpia Nr. 1961”. Autori që kur e kishte nxjerrë nga duart ia kish dhënë mikut për ta lexuar. Ashtu si Pesha e paqes ose Akuzë kishte dalë në dritë nga aktori Minella Borova i cili e ruante prej viteve shtatëdhjetë. Kur Akuzë u përball me skenën, publiku e pa veten në pozitën e atij që mbërrin kur festa ka mbaruar. Prezantimi pas çerek shekulli me Shpëtim Ginën linte të kuptohej që ai, edhe pse jo njohës i kultivuar i teknikës dramaturgjike, ndërton një arkitekturë teksti të vetën që forcën e ka në dialogët e dendur dhe të tendosur psikologjikë, në shthurjen e monotonisë së rrëfimit teatral, në kapërcimet e befta nga skenat e vogla të realitetit konkret në ato të mëdhatë, të botës së mendimit abstrakt dhe asocasioneve, një procedim jo i zakontë për dramën shqiptare të realizmit socialist.

Të nesërmen, publiku priste ta ridëgjonte këtë tekst të tjetërlloji në sallën e vogël të Teatrit Kombëtar, kur aktori i personazhit të ushtarit (ushtarin e luftës në askund do të takonim më vonë në dy dramat më të plota që ka lënë Gina), doli në skenë i veshur me kapotë dhe njoftoi që ai dhe kolegët e kanë bojkotuar shfaqjen për mosmarrëveshje financiare me regjisorin.

Pagëzimi i Ginës u la në mes për motive banale. E njëjta gjë, por për shkak të censurës, kishte ndodhur më 1972. Puna për dramën “Armiqtë” të cilën Mihal Luarasi po e përgatiste për premierë në skenën e Teatrit Kombëtar u ndërpre si “vepër moderniste”^[2].