Arsenie Boca: Llojet e syve

Kur nuk je në gjendje të bësh asgjë, bën “shkencë”, pyet për shkakun, dhe, kur shkaku është një mëkat, bën moral. Gjithsesi, edhe kur jemi të rrethuar nga pamundësia, bëjmë përpjekje për një masë parandaluese. Atë që kanë pësuar të tjerët, mund të mos e pësosh, po qe se mënjanon gabimet e tyre.

Ky shërim i mrekullueshëm i të verbrit të lindur, është dëshmi e Shenjtërisë së Tij, dhe i tregon njeriut caqet e fuqisë dhe të dijeve.

Ne anashkalojmë "llazarët", por Jezusi i njihte dhe i quante Vetja. E njihte Nathanailin qysh kur ishte fëmijë, fshehur nën gjethet e fikut prej mllefit të Irodit. E njeh tashmë këtë verban para se të lindej, duke na zbuluar me të një të fshehtë të Perëndisë: se nuk u lind i verbër as për mëkatet e tij, as për mëkatet e prindërve të tij, por që përmes vetes të tregojë punën e Zotit.

Arsenie Boca: Filxhani i çajit (Ceașca de ceai)

Parabola e Arsen Bokës: Rrëfenja më e njohur e priftit Arsen Boka synon t’ua zbutë dhembjet atyre që vuajnë. Shembulli i filxhanit të çajit, treguar prej atit të shenjtë nga Prislopi, i mëson njerëzit çfarë mund të bëjnë “në rast se jeta u duket e rëndë dhe goditen, rrihen e shtyhen pothuajse pa mëshirë; kur bota duket sikur rrotullohet pa kontroll dhe kur e ndjejnë se gjenden në një vuajtje të tmerrshme”. Ati Arsen Boka (1910-1989) është cilësuar si një nga priftërinjtë më të mëdhenj të rumunëve. Ai ka lënë një trashëgim shpirtëror mbresëlënës. Një nga rrëfenjat më të bukura shpirtërore, që ka lënë ish prifti i përndjekur nga regjimi komunist, është ajo e filxhanit të çajit, një shembull që synon t’ua lehtësojë dhembjet fatkeqëve. Ja si e ka treguar vetë ati Arsen Boka:

“Një familje shkoi në eskursion në Angli për të blerë diçka të bukur në një shitore sendesh antike, me rastin e kremtimit të 25-vjetorit të martesës. Si burrit, ashtu edhe gruas së tij u pëlqenin objektet prej argjili, prej qeramike dhe në veçanti filxhanët e çajit. Sytë u vajtën në një filxhan të pazakontë dhe pyetën: “A mund ta shohim atë filxhan? Nuk kemi parë asnjëherë gjë kaq të bukur!”. Teksa një zonjë po ua jepte atë që kërkuan, filxhani i çajit zuri të fliste: - Ju nuk mund të më kuptoni. Në fillim nuk kam qenë filxhan çaji. Dikur kam qenë thjesht një topth argjili të kuq.Imzot më mori dhe më rrotulloi, më rrahu fort, më tundi disa herë rresht, ndërsa unë bërtita: “Mos bëj kështu! Nuk më pëlqen! Më ler të qetë!”, por Ai vuri buzën në gaz dhe tha butësisht: “Prit edhe pak!”. Sakaq, ah! Më vuri mbi një rrotë dhe më vërtiti, më vërtiti, më vërtiti. “Ndal! Po më merren mendtë! Do të ndjehem keq!” klitha. Por Imzot vetëm tundi kokën dhe foli i qetë: “Prit edhe pak!””. Më rrotulloi, më lëklundi dhe më modeloi derisa mora trajtën që dëshironte dhe fil paskëtaj më futi në kuptor. Kurrë nuk kam ndjerë aq shumë nxehtësi! Bërtita, trokita dhe u përplasa pas derës... “Ndihmë! Nxirrmë që këtu!”. Pata mundësi Ta shihja përmes një vrime dhe T’ia lexoja buzët teksa tundte kokën sa majtas-djathtas: “Prit dhe pak!”. Kur pandeha që nuk do të duroja dot më as edhe një minutë, dera u hap. Me kujdes më nxori jashtë dhe më vuri në raft... fillova të freskohem. Oh, po ndjehesha aq mirë! “Ja, kështu është shumë më mirë” mendova. Por, pasi u freskova, më mori, më fshiu dhe më ngjyrosi krejt... erërat ishin të tmerrshme. Kujtova se po mbytesha. “Oh, të lutem, jepi fund!” klitha. Ai tundi sërish kryet dhe tha: “Prit edhe pak!”. Fill paskëtaj më futi edhe një herë në kuptor. Por tani aty nuk ishte si herën e parë. Nxehtësia ishte e dyfishtë dhe ndjeva se vërtet po më zihej fryma. Iu përgjërova. Këmbëngula. Ulëriva. Qava... m’u mbush mendja se s’kisha më shpëtim! Isha gati të dorëzohesha. Pikërisht atëhere dera u çel, Ai më nxori jashtë dhe përsëri më vuri në raft, ku u ftoha dhe prita e prita duke u vetëpyetur: “Çfarë ka ndërmend të bëjë më tej?”. Pas një ore më zgjati një pasqyrë e më foli: “Tani shikoje veten!” Bëra si më tha. „Ky nuk jam unë: nuk mund të jem... Është i bukur. Qenkam i bukur”! Ai më foli me ëmbëlsi: “Dua të mos harrosh se e di që të dhembi kur të vërtita, të tunda, të godita, të rrotullova, por, nëqoftëse do të mbeteshe fillikat, do të thaheshe. E di që t’u morën mendtë kur të vërtita në rrotë, por, po të ndalesha, do të bëheshe copa-copa, do të thërrmoheshe. E di që të dhembi, ndjeve nxehtësi tepër të madhe dhe të papëlqyeshme në kuptor, por duhej të të vendosja atje, se ndryshe do të plasariteshe. E di që erërat nuk të bënë mirë kur të fshiva dhe të ngjyrosa krejt, por, nëqëftëse nuk do të veproja kështu, nuk do të kaliteshe kurrë me të vërtetë. Nuk do të ndriçoje në jetë. Po të mos të futja për të dytën herë në kuptor, nuk do të mbijetoje për një kohë të gjatë, se përforcimi nuk do të mbante. Tani je një produkt i përfunduar. Je ai që kam pasur në mendje qysh kur fillova të punoj me ty”. Morali i rrëfenjës është ky, na mëson prifti Arsen Boka: „Perëndia di ç’bën me secilin nga ne. AI është Shtëmbari, ndërsa ne jemi argjili i Tij. Ai do të na modelojë, do të na ngjizë dhe do të na verë përballë trysnive të nevojshme, që të jenë punë të përkryera, të cilat të përmbushin vullnetin e Tij të mirë, të pëlqyeshëm dhe të shenjtë. Nëqoftëse jeta duket e vështirë dhe goditesh, rrihesh e shtyhesh pothujase pa mëshirë; kur bota të duket sikur rrotullohet pa kontroll; kur ndjen se po përjeton një vuajtje të tmerrshme; kur jeta të duket e padurueshme, bëj një çaj dhe pije me filxhanin më të hijshëm, ulu dhe mendo për ato që lexove këtu, pastaj kuvendo pak me Shtëmbarin”.

AVOKATI YT / AVOCATUL TĂU

Smira (Cenzura invidiei)

„Smirëziu s’ka doktor për sëmundjen e tij dhe s’mund të gjejë melhem shërimtar të vuajtjes, ndonëse Shkrimet e Shenjta janë plot me ilaçe. Ai pret lehtësimin e lëngatës vetëm në një mënyrë: të shohë duke u rroposur njërin nga ata që ka zili. Fundi i urrejtjes së tij është atje ku e sheh të zilepsurin tek bëhet nga i lumtur në të palumtur, nga fatlum në fatkeq.
Disa njerëz të mbrapshtë zbuten prej bamirësive. Por smirëzinjtë bamirësia i egërson më keq. Plagët e smirës janë të thella dhe të fshehura, dhe smirëziu s’gjen shërim, sepse ato plagë janë mbyllur në dhembjen e tyre të verbër në skutat e vetëdijës.
Smirëziu është hasmi i shëndetit të vet shpirtëror. I sulmuari nga smira mund të shpëtojë dhe ta shmangë smirëziun, kurse smirëziu s’mund t’i bishtojë vetvetes. Ti, smirëzi, armiku yt është me ty, të paudhin e ke prore në zemër, rreziku të është rrënjosur në thellësi, je i lidhur me një zinxhir të pamëshirshëm, je i burgosuri i smirës dhe asnjë ledhatim s’të vjen në ndihmë. Të përndjekësh një njeri të bekuar nga Zoti dhe të urresh të lumturin – ja një fatkeqësi pa shërim”[1].

* Paragrafi i mësipërm është shkëputur nga vepra e gjerë e At Arsen Bokës, një nga priftërinjtë e mëdhenj të ortodoksisë. Lindur më 29 shtator 1910, prift, mendimtar, piktor kishash dhe orator i pazakontë, At Arsen Boka vdiq më 28 nëntor 1989 në Sinaja. Varri i tij është shndërruar kaherë në një vend pelegrinazhi, ku mrekullitë nuk kanë qënë të pakta. Një nga shprehjet e tij, tashmë pjesë në thesarin e shpirtërimit ortodoks rumun ishte: „Dashuria e Zotit ndaj më të madhit mëkatar është më e madhe se dashuria e më të madhit shenjtor ndaj Zotit!”. Revista Haemus do të botojë sërish pjesë nga trashëgimia që la ky „Shenjt i Ardealit”.

[1] Lumturia e njohjes së Udhës (Părintele Arsenie Boca, Fericirea de a cunoaşte Calea), Jash, f. 85.