Dino Buzzati: Veza

Në kopshtin e Vilës Mbretërore, kryqi Vjollcë Ndërkombëtar do të organizonte gjuetinë e madhe të vezës për fëmijët nën 12 vjeç. Bileta 20 mijë lireta.

Vezët fshiheshin nën disa grumbuj fieresh, pastaj jepej sinjali i nisjes dhe të gjitha vezët që arrinte të gjente një fëmijë, ishin të tijat. Vezë me përmasa dhe lloje nga më të ndryshmet. Prej çokollate, prej metali, prej kartoni. Kishte dhe nga ato me lodra shumë të bukura brenda.

Xhilda Sozo, kameriere me orë, dëgjoi të flitej për këtë gjueti në shtëpinë Zernota ku punonte. Zonja Zernota do t’i çonte të katër fëmijët e saj atje. Që të gjithë bashkë kushtonin 80 mijë lireta.

Xhilda Sozo, 25 vjeç, as e bukur, as e shëmtuar, e vogël, e imët, fytyrëmprehtë, plot vullnet, por edhe me dëshira të ndrydhura – dhe me një vajzë 4-vjeçare, një krijesë e hijshme pa mbiemër atëror, eh – mendoi që ta çonte dhe ajo vajzën e saj atje.

Ditën e gjuetisë, e veshi Antonelën e saj me mantelin e ri dhe kapelën e kashtës, që e bënin të dukej njësoj si vajzat e zotërinjve.

Ndërsa Xhilda nuk mund t’i ngjante një zonje: rrobat i kishte tepër të vjetra. Por i lindi ideja për diçka tjetër; gjeti një lloj skufjeje, u rregullua pak a shumë si infermiere dhe po të mos e shihje me vëmendje, fare mirë mund ta merrje për një dado moderne, nga ato që kanë diplomën e Gjenevës ose të Noshatelit.

Pier Paolo Pasolini: Të panjohur në qytet

 [Nga komenti i filmit “Ignoti alla città”]

Përtej qytetit lind një qytet i ri, lindin ligje të reja atje ku ligji është armik, lind një dinjitet i ri atje ku s’ka më dinjitet, lindin hierarki dhe marrëveshje të pamëshirshme në grumbujt e barrakave, në zonat pa fund e anë ku pandeh se mbaron qyteti, mirëpo aty rifillon, rifillon armik për mijëra herë, në labirinte plot pluhur, në fronte shtëpish që mbulojnë horizonte të tëra.

Me qenë i varfër, me qenë kokëulur, me fjet dhjetë veta në një kthinë, me pas një babë që mban të njëjtat tesha prej dhjetë vjetësh, me pas një nënë që bërtet në shtëpi si burrat, me pas vëllezër me të cilët flet vetëm për t’u grindur e për t’u rrahur, mos me ditë kush është lagjja jote, mos me pas veçse nja dy shokë vulëhumbur, mos me njohë asnjë fe.

Mos me pas një kacidhe për tramin, me zvarrit këmbët nëpër kalldrëm, me u ul mbi barin e qelbur dhe mbi copërina, me gjet ngushëllim te pamëshira.

Me pas ra nga gjoksi i nënës mbi baltën e pluhurin e një shkretëtire që i do të lirë e të vetmuar, me qenë rrit në një pyll ku bijtë luftojnë me bijtë për t’u mësuar me jetën e të rriturve, me qenë të rinj në një qytet të krijuar për mëshirën dhe pasurinë, pa njohur asgjë tjetër pos urisë së vet.

Puna: njëqind lireta për nënën dhe njëqind lireta për t’u zbavitur. S’kanë gjë tjetër në zemër veç dëshirës për t’u zbavitur. Qyteti është ngasje fund e majë.

Djaloshit të rrugës që i bie bretku për të fituar ndonjë dyshkë, s’ia ka ënda punën: ka lindur i lodhur.

Askush s’e di se ç’shpirt të lehtë e gazmor kanë djemtë e rrugës. Ata janë cinikë, të rrahur me vaj e uthull, të gatshëm për çdo gjë, por mjafton një bluzë dhe një palë atlete, që të dalë në shesh se edhe më kapadaiu ndër ta drithërohet.

Ndonjë vjedhje të vockël, ndonjë grabitje pa qeder. Kësisoj përfundojnë ndonjëherë në "Porta Portese", në burgun e tyre. Atje brenda fryhen në tymosje. Jashtë, shokët e tyre e dinë që ata brenda çfarë s’do të jepnin për një paketë cigare.

Shqipëroi Aida Baro

Wisława Szymborska: “nuk e dinë ç'barrë mbajnë në duart bosh...”

Përpara një gote vere

Me një vështrim, ai më fali bukuri

dhe sakaq e bëra timen.

E lume, gëlltita një yll.

Veten përfytyrova

të ngjashme me shëmbëlltyrën time

në sytë e tij. Vallëzoj, vallëzoj

nën valëvitje flatrash të befta.

Tryeza është tryezë,

vera, verë në gotën

që është veç gotë

e rri shtatdrejt mbi tryezë.

Kurse unë jam

 përfytyrim,

sa s’ta merr mendja,

përfytyrim

gjer në palcë.