TË FTUAR / INVITAŢI

Ferik Ferra
Korijeve të Hënës

Ferik Ferra, lindur më 1934, filloi të shkruaj poezi që në moshën e rinisë; por vëllimin e parë të poezive ai e botoi në vitin 2001, në moshën 67-vjeçare. Që heret, ai e pati kuptuar se poezia e tij nuk mund të pajtohej me kushtet, që i kishte vënë diktatura krijimtarisë letrare dhe, sidomos, artit poetik; prandaj shkroi në heshtje, pa iu nda asnjëherë veprimtarisë krijuese. Deri tani ka botuar vëllimet poetike: Duke kapërcyer shekullin, 2001, Në diellin e vështirë, 2002, Nata e vdekjes së dytë, 2003, Dielli vështirë, shqip dhe anglisht, 2005, Ëndërra e bregut tjetër, 2006. Është duke përgatitur për botim librin me poezi dhe përkthime me titull "Mozaik".

AVE, ÇEZAR!
Koloseu
Ulurinin në kupë të qiellit spektatorët,
Gishtin kokëposhtë perandorët,
Thereshin midis tyre gladiatorët,
Nën këto mure të rregullta prej guri.

KA NJËZET SHEKUJ
Ka njëzet shekuj
Që në udhën e Kalvarit e plandosëm Krishtin
Dhe me kamzhikë e thupra
Gjymtyrët e hajthëta
Ia lvyrëm copë e grimë.
Kryet ia rrethuam me një kurorë gjembash therës
E përmbi shpinë i vumë drunë e gozhdimit.
Ai i buzëqeshi me zor udhës së mundimit,
Çon sytë e tij që i kullojnë gjak, kah qielli,
Përcjell ngadalë-ngadalë hurmat e shfrimit
E si është dendur bollshëm prej njerëzimit,
Tash e njëzet qindvjeta,
Një mërmërimë përfton prej buzëve të veta:
"O njerëz, o njerëz,
Si nuk u ngopët shqimit!"

ËNDRRA E BREGUT TJETËR
Qafën e Llogarasë
Kthesat e përdredhin
Nga maja deri në breg,
Ku valët kotën
Në gjumin e plumbit të shkrirë.
Padukshmërinë e hapave mbi rërë
Gomonja fsheh,
Pas qoshes së gurit në zemër,
Ku lidhur rri
Ëndrra e bregut tjetër.
Pa pritur grushte uji
Thyejnë pasqyrën e natës së kaltër,
Eteri mbi vorbull klith,
Qefinin e shkumës
Heshtja për gryke ua lidh.

PARA PASQYRËS
Para pasqyrës
Ar tufat e flokëve hedhin mbi supe,
Pëllumbat zhivë e xham në lëvizje duarsh,
Mëndafshi trupin e gufmon, të bardhë,
Ngecur perdja midis kofshëve e vockël
Ku mbyllin plagën petalet e trëndafilit.
Ti sheh zambakun e bukurisë femër,
Në duart e dashurisë
Mbushur prehëri i magjisë
Me mollët e mëkatit,
Ku kryqen pulpat e dalldisë
Në dallgë deti e oqeani,
Duke qendisur dritën
Me afshin e përjetësisë.

KORIJEVE TË HËNËS
Vilit e Gencit*
Korijeve t'hënës pranga zverdh shkëlqimi,
Grabisin hijet rrugën nëpër gjurmë;
Shtrëngimi lëngon shpirtin tela e burmë,
Gropat i qasen orës së padurimit.
ë kupë të qiellit nata thërmon yjet,
Lotë floriri tretën përmbi zalle
E heshtjen pijnë në shekull kodra e male,
Argjendin fshehin ujrat, currat, pyjet.
Grykat i shtrijnë duart mbi sy t'Shenisë,**
Drita nëpër gjak frymëmarrjen ndal,
Dhe muzat ngecin në terr të poezisë.
Fërshëllimë e gjamë zatetin lemerinë,
Hapsitë e natës vargjet i çojnë gjallë,
Aty ku rrëmben vdekja përjetësinë.

* Genc Lekës e Vilson Blloshmit, poetë martirë, ekzekutuar më 1977.·
** A. Chenier: poet francez (1762-1794).

EUFROSINA
Këputi trëndafilat, moj Janinë
E hidhi mbi liqe,
Më të bukur trëndafil se Eufrosina
Në kopshte ti nuk ke.
Mbuloi valët me petale që yjet
Të mos duken,
Yje më të bukur se Eufrosina mbi qiellin tënd
S'këputen.
Mallkoje natën që e grabiti
E valëve ia blatoi,
Për dashurinë, oh, gjëmën e priti
E vdekjen e duroi.
Mbi buzët ku duhej të ulej afshi
Ujrat vërtiten,
E lehtë porsi fëshfërimë mëndafshi
Shuhet . . . platitet . . .
Zanat që kanë dalë mbi valë
S'e shohin dot Janinën
E s'duan ta besojnë që shoqe
Do ta kenë tash Eufrosinën.
Dhe atje lart mbi Litharicë
Ku duhej të shkonte vasha,
Rri zgjuar sonte në kët' natë të zezë
Veç Ali Pasha.
(...)


Isuf Sherifi
Rrëfimi për Gurët dhe Pavarësinë

Saktësisht askush nuk e dinë se kur janë rrokullisur ata gurë që zurën vend në themel dhe majë të Kullës së Re.
Disa thonin që ishin rrokullisur në ditën që kishin filluar prapshtitë mizore të hordhive „içe“. Disa thonin edhe më herët,..ndoshta në kohërat që nuk mbahen mend, në motet kur kronikat e kohës janë gdhendur në gurë.

Çdo gjë që lëviz, ndalet e zë vend dikur!
I tillë është edhe ky mooommmeeennnt.

Rrëfimi për Gurët dhe Pavarësinë është një PUZLE prej dheu e gjaku, prej fjale e shkëmbi që i mungojnë pjesë. Ky moment kthen një pjesëz të saj.

Ata gurë i kishim në qafë;i kemi
Ata gurë i kishim në zemër;i kemi
Ata gurë i kishim në shpirt;i kemi
Ata gurë i kishim në xhepa;i kemi
Ata gurë i kishim në mbamendje;i kemi
Ata gurë i kishim në lotët tanë;i kemi
Ata gurë i kishim skaj gurëve të kufinjëve;i kemi
Ata gurë i kishim në barikada;i kemi
Ata gurë i kishim në istikame;i kemi
Ata gurë i kishim tek këmbët e nëpër duar në demostrata;i kemi
Ata gurë i kishim në mexhde me fqinjin...
Gjithkund i kishim ata gurë;i kemi.

I kishim edhe si gurë varri, shenjë për të rënët që megjithëse të shtrirë horizontalisht, ATA lëviznin së bashku vertikalisht me gurin. Gurë apo Asteroidë që, kur binin, shkundnin kafshët e zeza mbi tokë të bardhë…

Rrokullisjet do të vazhdojnë deri në skupallën e re të rinisjes së re për përplotëninë e saktë të rrëfimit për Gurët dhe Pavarësinë.

Është një Oxhak prej guri që pret me ngulm Oxhakun Binjak. Oxhakë të tjerë kanë filluar ta ndiejnë se si zë e lëviz gacë e fjetur shekullore e gurit në bark. Lypin t`i fryejnë gacës. Përplotënia e Kullës ndjell gurët tjerë fluturues. Dita kur do të zënë vendin e tyre bosh, do t`i ngjajë këtij momenti.

Rrëfimi për Gurët dhe për Pavarësinë nuk mbaronë kurrë. Një fill i ri i tregimit binjak e pret. Gurët e tokës së Yllirisë kanë fuqinë e Asteroidit.Populli i Yllirisë ka për Shenja të veta GURIN dhe DIELLIN. Ecja drejt përplotënisë së këtyre shenjave vazhdon…


Luljeta Danaj
Buka e përditshme*

Çdo ditë sa herë ngre tryezën unë e puth bukën e tepruar që më duhet ta hedh:
- Më fal, O Zot, që po e flak, kur përditë mijëra njerëz në botë vdesin për bukën e gojës!
Ata që ishin familja ime më lanë vetëm, shkuan në punë të tyre, pleqtë më një krah dhe më të vegjlit në krahun tjetër me çerdhe të reja. Fëmijët e mëhallës vijnë tani të më takojnë në kohën e pushimit të shkollës dhe e kanë qejf bukën e ndorme që ua gatuaj me arra dhe ua ndaj si në kishë të ngjyer në verë.
Kur zonjusha Veronikje afrohet, fëmijët e ngushtojnë rrethin pas meje. Fëmijët nuk nxjerrin zë. E gjora vajzë, si i dridhet shalli rreth qafës së hollë. Kështu e mbaja mend përherë.
- Mihën e kanë mbyllur në manastir me të çmendurit dhe lebrozët.
I pohova me kokë. E dija. Për ngritjen e manastirit gjyshllarët e vjetër paguan mjeshtra nga larg ta ndërtonin me aq dyer saç ditë ka viti.
- E gjete në manastir?
- E takova po nuk më njohu fare. Dhe normal kur qe luante sikur s’mbante mend.
- Mos e fol atë fjalë, - desha t’i jepja zemër zonjushës Veronikje dhe krejt padashur më shkuan sytë te krahët e saj të hollë nën dantellat blu.
Delikate gjithmonë kjo Veronika e me lot! Dhe fëmijët i largohen. Me asgjë s’krahasohet superimi i femrës mbi femrën, pathologjia ime për ta thyer Veronikjen rreptësisht, ndaj hapa krahët të mblidhja fëmijët, që e ndjenë zjarrin e kuzhinës dhe m’u ngjeshën duke parë nga Veronikja.
-  Si erë qumështi, - foli zonjusha në oborr.
Ishte ambëlcues ky kopësht në behar. Rregulli për punën dhe familjen qe ruajtur nga brezi në bres. Mënyra e duhur për të jetuar njeriu më dukej e thjeshtë, ashtu si rendi i shkurreve dhe pemëve në faqen e malit, secila në brezin dhe temperaturën që i përket, asnjë mimozë nuk rritet në majën e lisave, asnjë yll alpesh nuk mbin në lulishte, edhe njeriu nëse ulet dhe e mendon mirë brezin e klimës që i bie mirë nuk ka pse të shkallojë.
- O tmerr! Ai është me të çmendurit dhe askush s’do t’ia dijë! As ti, nuk do t’ia dish, egërsirë!
- Veronikë, mos bëj kështu! Do t’ia hedhë Miha edhe kësaj here!
- Të shërohet! Ai është në fund të jetës dhe po vdes i çmendur. I çmendur! E gjeta, i putha duart, e lava në lot, as i binte në të, kush isha. Vetëm më thoshte: Një bukë të ngrohtë, më sill një bukë të më djegë duart, o vajzë, një bukë që të nxjerrë avull.
Nxorra nga thesi masën me miell. Vura ujin të vakej.
- Ti e di! Besoj se, kurrë unë nuk e kam ngatërruar rendin e gjërave.
- Po, Veronikë! Ti kurrë nuk e ngatërruar rendin e gjërave. Ahut i ke thënë ah dhe lisin e ke thirrur lis!
Më kapi gazi. Në kohën e zisë së bukës që vazhdoi pasi ra murtaja, kur njerëzit ngordhnin si harabenjtë ugareve ngaqë s’kishin më ç’të hanin, Veronika gjysëm e çmendur nga mungesa e bukës dhe tmerret e krizës, u gatoi qenve si një ditë - një ditë petulla me gjalpë me atë pak miell të mbetur dukë lënë njerëzit e shtëpisë pa ngrënë.
- Po, po, Veronikë!
Zura brumin duke e përzier me tharmin dhe e lashë në tavë, derisa të vinte buka. I fryva zjarrit për të bërë gati furrën. Pashë vajzën shkarazi, kokëulur.
Isha e gëzuar nga krahasimi me zonjushën Veronikje. Kisha arritur atë moshë, kur gruas i zgjerohet barku, i varet gjoksi dhe vjen era bukë e ngrohtë. Fëmijët i mblidhen, si bleta. Ah, fëmijët! Mora një koçan misri të zier me ca rreshta në majë dhe mblodha fëmijët në fund të oborrit, por Veronika, asqë e vuri re diplomatërinë time të lartë.
Ku merrte vesh Veronikja nga fëmijët, nuk dinte si afroheshin ata! Veronika vdiste për poetin.
- Shpejt, të lutem, shpejt! - m’u lut me lot ndërsy.
- Asgjë s’na ngut, Veronikje!
Në jetë të jetëve, s’do t’ia falja Mihait mendjen e pjerrët, abuzimet me shëndetin psiqik kundër rendit jetësor.
U ndava fëmijëve kuleçët pa maja që ua bëja me forma gjarpërinjsh e shqiponjash, siç i kanë bërë jetëemot nëna dhe gjyshja ime, por nuk di të them te kuleçët e fëmijëve si gjarpër dhe si shqiponjë ç’kuptim i lashtë ka humbur. Fëmijët shkuan.
Koha bën të sajën, Veronikja edhe më urrente, dhe më kishte frikë.

Eja në krahë të të mbaj,
Të adhuroj, të vdes pastaj.

Thashë dy vargjet e tij për atë vetë, Veronikjen. E gjora vajzë, nënshtruar me besë, se do t’i lejoja pak nostalgji për një kohë që ishte dhe nuk ishte. Si muzika. Nuk e dëgjon kur luhet, po kur mbaron e kupton nga të ka çuar.
Hapi baulen me pafka bronxi e zhguall breshke ku ruante shenjat që kishin këmbyer, kartolinat, strofat e palidhura në vjershë, gjethe nga të vjeshtës së tretë, librat, lulka behari të hekurosura, për shumë vjet u sollën me dashurinë si gratë e vendeve të dëborës me një kokërr frut që e mbajnë në pëllëmbë dhe pa e ngrënë e pa u ngopur kurrë së përkëdheluri me fjalë, si gratë e vendeve të dëborës një kokërr frut, Veronikja dhe Mihai lavdëruan e lavdëruan me fjalëza dashurinë. Njësoj dëgjonin nga njeri - tjetri gjithë begatinë e Danubit Blu luajtur vetëm me tre fisarmonika.
E rrëmbeu bukën e pjekur që ia mbështolla me lahurinë e bardhë dhe fluturoi, por shumë shpejt u kthye për të më treguar masakrën, fryt i çmendurisë së përbashkët të të dyve për bukën e përditshme. I kishte klithur prapa hekurave:
- Miha, ta bëra bukën e ngrohtë!
Ai kishte vrapuar e ndërkohë tërhoqi pas ortekun e të krisurve të tjerë. Shtrëngonte diskun ende të nxehtë të bukës me buzëqeshje Veronikjes kafshoi një gojë bukë. Shokët tentuan t’ia merrnin, por ai nuk e lëshonte, derikur të çmendurit ia prishën atë bust të bukur gjeniu, me gurë. Studentët do ta përmbaronin paskëtaj masakrimin, ia shkulën mendjen për ta peshuar. Truri i Mihai Emineskut pati të njëjtën masë me të Shilerit, të cilin ai e kishte autorin e zemrës.
Veronika po vdiste nga dhimbja. Ky numër që i funksiononte për bukuri me të tjerët, me mua nuk i shkonte. Përsëfundi, duhej të bëja paqe me zonjushën Veronikje, thaçkën me gjoksin lart, që i pëlqente aq shumë dantellat blu dhe ta merrja në trupin tim, dy herë më të gjerë se të sajin.
Edhe sot i mblodha me një gjysmë misri të zier, kalamajtë e mëhallës, si asaj dreke qershori, kur gatova me një frymë e i çova më mendjeçartur se ai, bukën Mihës, dhe kënduam me fëmijët gjithë gazmend në udhëzën kodrinore ndanë fushave me panxharsheqeri të kuq përmbytur nga shirat e vjeshtrave, vargjet e Yllit të Pamort:

Pavdekësinë më kërkon,
Të të puth njëherë?

U ngjita deri këtu.
Kam mbështetur kokën në po atë portë manastiri që Pleqtë e Parë e ndërtuan me aq dyer saç ditë ka viti ku e ndiej se s’kam për të zbritur më.
Të falenderoj, O Zot, për bukën e përditshme që na dhe kësaj jete e bëre që unë dhe ai njëlloj të dëgjojmë nga njeri - tjetri tërë begatinë e Danubit Blu, luajtur veç me tri harmonika!
Vetëm se, ah, Zoti im, unë dhe ai, marrosur gjer në vdekje për ta siguruar atë bukë, aqsa Eminesku shkoi më parë.
Nëntor 1997. Nëntor 2005.

* Z. Zoi Koroveshi, ish - student shqiptar në Rumani, më ka treguar atë që ai e quan historia e vërtetë e vdekjes së poetit të shquar Mihai Eminesku, histori për të cilën kujtesa shtetërore nuk u bë e gjallë, porqë njihej kështu në rrethet elitare të shoqërisë rumune edhe në mesin e shekullit XX: Mihai Eminesku vdiq në qershor 1887 në një manastir në veri të vendit ku qe mbyllur me të çmendur të tjerë. Një zonjë shkon për ta takuar, por ai nuk e dinte më kush qe ajo. Zonja që qan e lut çfarë dëshiron ndonjë gjë për t’ia sjellë. Ai i kërkon një bukë të ngrohtë, që të nxjerrë avull. Ajo zbret në fshat dhe kthehet me bukën e porsapjekur. Turma e të çmendurve don bukën e ngrohtë, që ai nuk e lëshon duke e shtrënguar në kraharor. Poeti kombëtar rumun masakrohet nga goditjet me gurë të turmës me të çmendur manastiri. Kjo tablo prehistorike që inxhinieri i naftës z. Zoi Koroveshi ma rrëfeu me sy të përlotur ka tronditur shpirtin tim për çerek shekulli e sot e gjithë ditën.
Dhe shkrimtari Dionis Bubani mbrojti versionin zyrtar, kur i kërkova, si njohës i shkëlqyer i rumanishtes dhe jetës në Rumani, të më fliste mbi gjithçka dinte: Mihai Eminesku vdiq në spitalin psikiatrik të kryeqytetit duke i qëndruar e motra te koka dhe pak muaj pas tij vdes nga ataku në zemër në manastirin e vendlindjes së të dyve, e dashura e poetit, çifligare e krahinës dhe poetja Veronika Mikle.
Ciladoqoftë e vërteta, sesi vdiq poeti, Buka e përditshme le të jetë një përthyerje letrare nga larg e ndishmërisë time për mitin e dashurisë së vjetër të Mihai Emineskut dhe Veronika Mikles. 
(Veronika në emërore - kallëzore më ka pëlqyer të përdor Veronikja - Veronikjen, siç e kam dëgjuar nga të dyja gjyshet e mia për emrat Veronika, Andronika, Donika: Veronikja - Veronikjen, Andronikja -Andronikjen, madje te Donika shtohej dhe një - n nistore: Ndonikja – Ndonikjen).



Erion Temali


Është lindur në Shkodër në vitin 1981. Është laureuar në drejtësi. Aktualisht jeton në qytetin e lindjes, ku punon jashtë profilit për të cilin ka studjuar. Ka bashkëpunuar si autor e përkthyes në veçanti me fletoret Ars dhe Milosao. I pasionuar pas shahut, është ndër të rinjtë më të talentuar të rrethit shahistik të Shkodrës.

Grija e kthimit

Atë ditë e la shegertin vetëm në shtëpi. Prindërit i kishin shkuar për fundjavë në periferi të qytetit, pranë liqenit të madh. Si duket kishin filluar seancat e gjata seksuale që kishin kohë pa i provuar.
Edhe pse nuk ishte hera e parë që e linte shegertin vetëm në shtëpi, atë ditë ngurroi pakëz t’i thonte se nuk do kthehej mbrëmjes në shtëpi. Shegerti nuk reagoi farësoj pas lajmit. Thjesht tundi kokën. Shegerti filloi të lagte lulet e oborrit (egzotik), lulet ishin të vetmuara, të bukura e të kushtueshme: Vetmia paguhet shtrenjtë zotni nëpërdhëmbi shegerti vetëm për veten e tij.
Duke dalë për dere iu kujtuan fjalët e babait që të sillej gjithmonë mirë me shegertin.
Gjithë natën e kaloi me miqtë e vjetër që kishte muaj pa i parë, pasi kishte qenë në perëndim. U tërbuan duke qeshur me historitë aventureske që kishin kaluar, të ngacmuar pak edhe nga alkooli, nuk kishte gjë të ndalte të qeshurat e shfrenuara që dilnin nga fundi i stomakut.
Kur u zgjua të tjerët ishin fjetur. Gojën e kishte helm nga duhani. Këmbët iu morën pak, edhe pse pija kushedi sa kishte që i kish dalë, në moment iu kujtua pallimi që kishte bërë me një mulate në Strasburg, “një çokollatë e vërtetë” nëpërdhëmbi dhe mori një çokollatë mbi komodinë, për të ëmbëlsuar gojën, pastaj shtoi: “Jeta është një kuti me çokollata” e pastaj “Hallall e paç o Forrest Gamp”. Ora ishte 10 e 27 min. Nuk i trazoi miqtë, por u nis direkt e në shtëpi. Dielli i fortë mesdhetar e bezdisi gjithë rrugën. Kishte qëndruar vetëm 6 muaj në perëndim e megjithatë kalimtarët i dukeshin komplet të huaj pak edhe të frikshëm. “Çfarë dua unë në këtë vend mor vëlla” - nëpërdhëmbi. Ndërkohë kishte mbërritur në lagjen e tij. Fëmijët loznin në të katër cepat, disa luanin futboll me porta të vogla e të tjerë të armatosur me shishe uji lagnin njëri – tjetrin. Disa ishin në moshë puberteti. Mori edhe ai një spruc uji në shpinë nga një fëmijë shtrembaluq , por nuk reagoi për të mos rënë pré e të qeshurave, të cilat nuk vonuan e erdhën gjithsesi.
Porta e shtëpisë ishte vetëm dhjetë metër larg, duhej prerë rruga, një makinë kaloi nxitimthi, e pudrosi në pluhur. U ndal para derës, kërsiti. Askush nuk u përgjigj, kërsiti përsëri e përsëri për dy minuta të gjata. Kur ja u dëgjuan hapat karakteristik të shegertit. Hapi derën. Shegerti buzëqeshi.
- Si ia kaluat zotëri? – pyeti shegerti.
- Shkëlqyeshëm” – tha ai.
- Po ju? – pyeti thatë.
- Shumë mirë zotëri, - dhe shtoi, - më pëlqejnë shumë këngët spanjolle dhe shegat zotëri, - dhe pa nga dora ku mbante një shegë të çarë.
- A qe kush dje?” – pyeti me indiferencë ai duke qenë i bindur se jo.
- Po, – tha shegerti - qe Bili.
Bili ishte rritur në breg të liqenit të madh, ishte 1.90 metër i gjatë e vazhdonte të rritej atje, ishte djali i hallës. Bili ishte i thatë në fytyrë, i rreshkur nga dielli. Gjithë jetën e kishte kaluar duke peshkuar me koca (metodë e veçantë e peshkimit, me kallama të thurur, ku peshku në përgjithësi krapi futet brenda tyre dhe nuk di të dalë.)1 Më mirë kuptohej me peshqit se me njerëzit.
- Çfarë të tha? – e pyeti ai shegertin.
- Çfarë deshe të thonte zotëri?! Hodhi një krap në lavaman e iku, - foli ai mospërfillshëm ndërkohë që lagte një lule të rrallë e dukej sikur po urinonte. Në lavamanin e mbushur me ujë vazhdonte të notonte ngathët krapi me gojën hapur.
Ditën tjetër ai u nis në perëndim me idenë për të mos u kthyer më, megjithëse e dinte se kishte një karakter të luhatshëm.

1) Nga ku ka dalë shprehja mbeti si krapi.

Kasaforta

U zgjua i shastisur, sikur të kishte pirë alkool e duhan gjithë natën. Sytë i shkuan në tavanin e plasaritur. Nga një plasë vazhdonte të pikonte (pik – pik) mbi një poster ku shkruhej: “Seksi lufton ulçerën”, shiu i një nate më parë. Sytë i dalluan një fije merimange të vetmuar. Filloi ta kundronte. Një mushkojë po e pickonte në majë të hundës, por meqë ishte vegjetarian nga natyra, nuk e hëngri, e mbyti. Vazhdoi ta ndiqte fijen e merimangës ashtu kot. Kështu bënte çdo mëngjes. Kjo gjë sikur ia shëronte ankthin që e pushtonte sapo zgjohej.
Kur ç’të shihte, një kasafortë e stërmadhe varej në fijen e merimangës! Rrezet e diellit, që përplaseshin mbi faqet e kasafortës, ishin e vetmja forcë që e bënte atë të rrotullohej rreth vetes. Ai u friksua, u habit, u magjeps njëherësh. Gjithmonë kishte pritur t’i vinte diçka nga qielli, por se do vinte diçka nga tavani, (përveç leskrave të gëlqeres, sovasë dhe ujit kur binte shi,) kurrë s’ia kishte marrë mendja!
Pyeti veten se ç’farë po ndodhte me të. Nuk gjeti përgjigje, kështu që i tha vetes: “Mendo, mendo”.
E ndërkohë që po përpiqej të mendohej, fija e merimangës u këput. Për pak desh ia bëri kokën petë. U tundën të gjithë muret e shtëpisë, dhoma u mbush me pluhur, nga tavani filloi të pikonte më tepër. Ai ndenji i palëvizur duke parë thërrmijat e pluhurit, të cilat formonin figura magjepsëse. Kur pluhuri u qetësua, vuri re që kasaforta ishte hapur.
Vendosi të mos mendohej, brofi në këmbë dhe u vërsul drejt saj. Sytë i mbante mbyllur. Mori frymë thellë dhe hapi sytë.
Ç’të shihte! Një kasafortë tjetër. Ky fakt nuk e zhgënjeu, përkundrazi i dha zjarr më tepër. Aty brenda me siguri varej fati i botës, ndoshta e vërteta universale. Iu rikthye matematikës. Sa më shumë thellohej në llogaritje, aq më shumë e kaplonte pasioni, kureshtja, misteri. Ishte si hera e parë me të dashurën e parë. Pas shumë mundimesh arriti të gjente kodin. E hapi gjithë emocion. Ç’të shihte, një tjetër kasafortë. Atëherë e kuptoi se qëllimi i jetës së tij ishte zgjidhja e këtij sistemi kasafortash. Kështu që vazhdoi punën ethshëm. Pas një pune sfilitse zbuloi kodin. Duart i dridheshin. Bëri zemrën gur. E hapi. Ç’të shihte, një tjetër kasafortë. Mendimi i tij u përforcua edhe më tepër. Iu përvesh punës sërish. Tani nuk ishte punë e vështirë, sepse kishte gjetur lidhjen midis kodeve. Tani ishte vetëm çështje kohe. Çdo hapje kasaforte ishte paralajmërim triumfi. Kur e ndjeu se çasti i shumëpritur kishte ardhur, pranoi në heshtje se ai çast ishte: gjithë jeta e tij. Këmbët mezi po e mbanin, duart i dridheshin, zemra rrihte furishëm.
-Çfarëdo që të ketë brenda unë nuk ndalem, se jam burrë me dy “rr”,-tha ai me zë të lartë.
Hapi kasafortën. Brenda gjendej një copë letër e zverdhur, varur në një fije merimange. Përnjëherësh mendoi se ishte hartë thesari, por e frenoi imagjinatën. E mori letrën duke iu dridhur dora. Aty diçka shkruhej.
Mori lupën dhe lexoi me vështirësi: “Go – m – ar, bes – oje se do gje – je gjë bre – nda”?! U bë pikë e vrer. E mori atë dreq (sistem kasafortash) kasaforte e i dha krah. U ul në një gur dhe filloi të kërkonte arsyen e gjithë asaj pune.
E kapi një krizë histerie, e cila nuk zgjati shumë, sepse vuri re një evoluim të menjëhershëm të mjekrës, të rrudhave dhe kërrusjen e mpirjen e gjithë trupit.
Hodhi sytë nga kasaforta që çuditërisht shkëlqente më tepër se kurrë. Sa s’desh ta përpinte, por tashmë ai s’ishte i zoti as të teshtinte.
Ndërkohë andej pari po kalonte një thatuk me fëtyrë të regjur, me sy bubërritës si të “Çifutit shëtitës”, i cili pa nga kasaforta, u afrua drejt saj dhe bëri ca gjeste të pakontrolluara, pastaj foli nën zë, por aq sa të dëgjohej nga ai: “Arit! Qenka kasafortë prej arit”!
Ndërkohë maçoku i tij me emrin Daçshulc, tashmë i matufosur, tek po qëndronte në parvazin e dritares, pa një trumcak që po i sillej rrotull. Nuk u mat dy herë, por u hodh që të kapte zogun. Edhe pse s’ia kishte idenë teorisë së gravitetit, përfundoi tre kate më poshtë.
  
Re araboberbere

I afërmi i mikut tonë të ngushtë kishte vrarë veten. Bomba kishte shpërthyer në familjen e tyre. Vala e fundit kishte tronditour edhe rrethin tonë shoqëror. Në orën njëmbëdhjetë ishte varrimi. E kishim lënë të takoheshim një orë përpara në kafenenë e përhershme, për “kafenë e para varrimit”. Si zakonisht unë shkova me vonesë.
“Sa ditë e sëmurë! ”, - thashë me vete sapo shkela në hyrjen e kafenesë. E me të vërtetë, ashtu ishte: ditë korriku…zabollirë, re klandestine nga Lindja e Mesme dhe Afrika Veri Lindore (kisha ndjekur shërbimin meteorologjik në mëngjes), fshiheshin e përziheshin shumë lart mes njëra tjetrës; rrezet depërtonin prej të çarave araboberbere, digjnin kokat e kalimtarëve e tërhiqeshin.
U përshëndeta ftohtë me miqtë. Dy prej tyre nuk më dhanë as më të voglin ndryshim. Njëri fliste gjithë kohës, tjetri nuk fliste fare (si gjithmonë). M’u desh t’ia vija në dukje (si gjithmonë kur kisha rëndë veten) këtij që fliste gjithmonë se duhej t’i linte rradhë tjerëve. I treti nuk duroi më e ia filloi të lëshonte batuta pa doganë. Dallohej se vala e bombës e kishte gjetur të papërgatitur. Ndërkohë më kishte ardhur kafeja e shkurtër që kamarieri ma sillte sapo ulesha në tavolinë. Shquaja njollat e errëta që notonin në sipërfaqe të kafesë, m’u kujtua ndotja e Gjirit Persik. Në xhamllekun e lokalit, në krahun e djathtë, pasqyroheshin bezdisshëm retë ngjyrë alumini të pisët. Përtej xhamave, dalloje spirale pluhuri me letra e qese rrugaçe që ushqeheshin verbërisht nga një erë që kishte ngatërruar stinë.
E rrufita menjëherë kafenë. Miku i tretë vazhdonte të lëshonte batuta, i pari vazhdonte të fliste çfarë t’i kujtohej sapo dallonte një presje, pikë a pikëçuditëse në mes shprehjeve të tjetrit, i dyti vazhdonte të heshtte errësisht, jo më kot i kishim ngjitur nja dymbëdhjetë nofka! Unë përpiqesha pakëz të luaja rolin e moderatorit serioz, por ishte e kotë. Pak minuta dhe e gjetëm veten duke qeshur si të marrët prej batutave të të tretit, i cili qeshte e hakërrehej më tepër se të gjithë. Dita paksa e lagësht e me qiell të turbullt, më kishte rënduar frymëmarrjen e shpirtin, si duket kisha edhe ndonjë lloj alergjie të fshehtë. Pija duhan si mushku, as të tjerët s’i linin gjë mangut (kjo sa për ngushëllim). Re autoktone tymi që dilnin nga oxhaqet tona, shenjonin të ardhmen e afërt, pastaj asgjesoheshin nga aspiratori.
Tashmë ishim bërë viktima të batutave të egzagjeruara të të tretit, i cili nuk pushonte së treguari e së qeshuri duke u çirrur, ndërkohë që shqyheshim gazit, lëshonim ndonjë fjalë sa për t’i hedhur zjarrit vajgurit (“vajgurit”, fjalë që s’e kam dëgjuar që në njëmijë e nëntëqind e nëntëdhjetë e njëshin, kur viheshim në rradhë për pesë litra.). I treti që nuk kishte pirë kurrë në jetën e tij allkool apo drogë, qe dehur prej dhimbjes së fatalitetit, dhe po e shkarkonte gjithë dufin (avujt e alkoolit të dhimbjes) mbi ne që trulloseshim lehtë. Ndjehesha komplet i dërrmuar e i pa zot për t’iu kundërvënë të tretit e fatalitetit. I qeshë nënshtruar sëmundjes së ditës. Mishi më ishte rrënqethur; ndjeja neveri si për veten ashtu edhe për qytetin “e paaftë” të shpëtonte jetë njerëzish; m’u kujtua një konstatim që më sikletoste shpesh: kishim këshillin bashkiak më qeshark në Shqipëri.
Kur dëgjuam nga kamarieri se ora ishte njëmbëdhjetë pa një çerek, u alarmuam dhe u ngritëm shpejt nga tavolina. Shtëpia e të ndjerit ishte larg, nuk do të arrinim në kohë. Ç’të bënim?! Vendosëm t’i telefononim një mikut që kishte autoveturë. Ai na tha ta prisnim pranë lokalit. Kështu bëmë. I treti nuk pushonte me batutat e tia. Minutat kalonin. Miku me veturë nuk po dukej. Të tre, të dehur siç ishim, po i telefononim, secili për hesapë të vet. Morëm vesh se qe vonuar nga trafiku dhe se tashmë na dallonte nga larg. Na u ndal para këmbëve; hipëm menjëhërë. Miku në timon ishte me nerva prej trafikut, por u thye shpejt nga i treti.
Vendosëm të shkonim në shtëpinë e të ndjerit e pastaj t’i viheshim pas vargut mortor. Gjatë rrugës, i treti kishte kaluar në ekstazë; shoferit po i pëlqente tmerrësisht humori i tij, ne të tjerët mbanim barkun prej të qeshurave; lotët më dilnin rrjedhëshëm nga bishtat e syve. Rastësisht dallova prej pasqyrës dhe zërit, qeshjen e sforcuar të të parit, që po qeshte për hirë të atmosferës së krijuar; kjo më bëri të ulurija së qeshuri, por falë situates, askush nuk më vuri gjë në dukje.
Që nga takimi në bar e deri tek hyrja në veturë, rreth nesh ishte krijuar një aureole marrëzie (që shkëlqente mbi kokën e të tretit): qeshnim duke lotuar, çirreshim, flisnim fjalë nga më bajatet, dëshpëroheshim… Kur arritëm tek vendi, gjetëm vetëm heshtjen e mortit. Na u zhduk mimika e zgërdhirë e na u qep goja. Qemë ndalur. Një plak me tesha të rrudhura po kalonte nga krahu im. Sapo nxora kryet ta pyesja, m’u gjegj: “Ka nja pes’ minuta qi kan’ ik’, po t’i bini rrugs ngusht’, i zeni.”
E falendërova; më tha: “Mos dalshi për t’keq!”
U nisëm.
- Të lutem, - i thashë gjithë shqetësim të tretit, - ruaj seriozitetin se tashpo lamë namë!
– Namë len jot amë! - m’u përgjigj, e shpërthei në gaz, që u shoqërua nga të gjithë.
Rrugës, pasi e kishim marrë veten nga batuta e rradhës, afërsia e varrezave po e bëntë punën e vet. Kur mbërritëm tek porta e banesës së fundit, nuk po fliste asnjëri, të gjithë ishim zbehur. Ceremonia mortore nuk kishte filluar ende. Njerëzit rrinin të topitur e të mpirë. Hymë brenda. Anës rrugës ngriheshin hijerëndë blirët e lartë, sikur na përgjonin; mandej m’u krijua bindja sikur përgjoheshim nga çdo gjë aty. Bustet e të pranishmëve ishin drejtuar nga kishëza në fund të rrugës. U afruam pranë turmës. Nuk po ndodhte asgjë. Bënte një zabullirë e tmerrshme. Pëshpërimat burrërore, era e djersave e perzier me tym duhani, më ndjellnin krupën. Të afërmit e të ndjerit u rreshtuan lart shkallëve të kishëzës. Shquva vëllain e të ndjerit dhe mikun tim të ngushtë.
- Unë po afrohem në rresht të parë, - tha i treti, - jam kurioz të ndigjoj fjalët e priftit.(ishte hera e parë që merrte pjesë në një ceremoni mortore katolike.)
– Në rregul, - i thashë, - por kujdes! Më pohoi habitshëm dhe u largua. Nxorën nga kisha arkivolin, të shoqëruar nga të afërmit dhe prifti. Vëllai i të ndjerit nuk reagonte fare; të linte përshtypjen se ishte mësuar me kësi rastesh. Miku im i ngushtë qe skuqur spec; pritej t’i shpërthenin lotët. Prifti kish marrë fjalën. Po e dëgjoja me vëmendje fjalën e Zotit; m’u dukën fjalë lehtësuese e të mrekullueshme. Në këto çaste kam përshtypjen se të forcohet besimi në Zot, e siç thonë: Të jep Zoti forcë.
Kishte pllakosur “heshtja e plotë”; vetëm fjalët e priftit ngjyrosnin heshtjen e frikshme. Ndërkohë u kujtova për të pranishmit, se si shihnin njëri-tjetrin (në kësi situatash): “Herët a vonë të gjithë do të takohemi në botën e Hadit”, - thonin pa folur… “Edhe ti prift!”, – thashë unë nën zë.
Fjala e priftit mbaroi (e Zotit nuk mbaron kurrë). Prifti priu arkivolin me shpurën e familiarëve duke i ndarë të pranishmit përgjysëm, të cilët pastaj u vunë në rresht.
Po i afroheshim gropës së hapur (nuk mund të ishte larg); çova kryet nga qielli, kuptova se gjithë ditën qielli kish patur ngjyrë varrezash…ngjyrë gri në plumb të hapur e alumin të ndyrë.
Kishim mbërritur. Iu rrethuam gropës. Prifti mori fjalën përsëri, shkurt këtë herë. Unë kisha në krah mikun tim, timonierin. “Sa i qet’ duket i vllai, - ia bëri i habitur, - sikur t’ mos ket’ ndodh asgja!” U mbreha t’ i thoja se këta natyra njerëzish, i përjetojnë thellë e më thellë situatat pa shprehur as më të voglin ndryshim, por m’ u duk një shqyrtim mjaft i pavend.
Fjala e priftit mbaroi (e Zotit nuk mbaron kurrë), kapën arkivolin nga dorezat e mandej nga litarët dhe e ulën poshtë. Në momentin që u lëshuan litarët, ia nisi një shi i rrallë si breshër kokërrmadh. “Ja një shenjë që nuk e di se ç’ është”, - thashë me vete. “Jam i sëmurë”, - pohova në heshtje. “Pah ç’ditë e sëmurë! ”, - thashë me zë të lartë. Në çast, vërejta mikun tim të ngushtë që po shkrehej në vajë. Mora t’i afrohesha. Iu gjenda pranë. E përqafova. Pashë se ishin afruar edhe miqtë e tjerë. Kish ardhur edhe i ati. I zgjata paketën e cigareve. Iu sul paketës, hoqi pak keq të nxirrte një cigare sepse gishtat nuk i përgjigjeshin mirë; e ndezi dhe filloi ta pinte si i babëzitur (nuk e pinte rregullisht). “Ça po të duhet cigarja!” – i tha i ati gjithë merak e me zë kritik. Kishim ndezur të gjithë cigare. Tymi i cigareve tona bashkohej në një mjegull të vetme, lagej nga shiu dhe përhapej në eter…ishte e ardhmja jonë. Kur kishim mbaruar cigaret, ishte mbuluar edhe gropa. “Pushoi edhe shiu!”, - tha ai që nuk kish folur fare (si gjithmonë); në atë çast e vura re se kishte marrë çadër.
Të afërmit ishin rreshtuar për të përshëndëtur të pranishmit, nxitoi edhe miku im i ngushtë. Ne ndenjëm në fund të rradhës. Para meje dallova profesor timin që kisha patur gjatë universitetit. Prania e tij ma shpifi komplet, më erdhi të villja. S’ke ç’i bën: instikti jonë, në disa raste është më i fortë se arsyeja. Mandej mendova se edhe unë duhet t’ia shpifja ndokujt.
Pas shtrëngimit të duarve me të afërmit e mikut tim dhe me të, e pashë veten bashkë me miqtë jashtë dyerve të varrezave. Ishim të topitur, kush më pak e kush më shumë. Na ishin mbaruar fjalët, dukej se nuk kishim asnjë dëshirë për të shkëmbyer batuta.
“A shkojm’ e pim’ në ndonji lokal buz’ Drinit?”, - propozoi shoferi. Pranuam në heshtje. Timonieri nxori një CD nga kruskoti, e vuri. Ishte muzika e grupit Queen me zërin e mahnitshëm të Freddie Mercury. Qe një nga albumet e para, kur këngëtari kish qënë i ri. “Sa za i njom’ e i pastër!”, - ia bëri shoku që nuk fliste kurrë. Nuk reaguam. Gjatë gjithë rrugës dëgjuam disa herë të njëjtën këngë: Bohemian Rhapsody.
Nëntor, 2005

Mirëkuptimi

Po ecja rrugës së bulevardit kur vura re një tip të dobët nga busti e gjymtyrët, i hajthëm në fytyrë e me mëngë të shpërvjelura. Ishte mesi i dimrit, por qe një ditë me diell të lumtur pa erë e re. Ai po më shikonte, ndërkohë që po ngiste biçikletën. Siç duket diçka kërkonte. Nga mënyra se si ishte tendosur, e kuptova se donte të dinte sa ishte ora, se me siguri ishte vonë. Më pyeti: A ke raki?!
-Ora është nëntë e gjysëm – iu përgjigja.
-Më fal, – tha – desha me të pyetë sa është ora!
-Jo – i thashë – raki nuk kam.

Paqëndrueshmëri

Brigje lumenjsh të tharë, rrjeta merimangash punëtore, femra bufalaqe, qen që leh nën dritën e hënës së plotë, qiri i fikur, pus, vjollcë gjysëm e vyshkur, mushkëri të coptuara, kallashnikov, penë që gërvisht acarueshëm ditët e mia, puçë plot qelb mbi ballin tim të gjerë plot shtrate lumenjsh të tharë, kollë e thatë, një kërmill që vardiset më kot për të gjetur guackën e vet, helmetë, tingull i çirrur trombe, mungesë kalciumi, dramë përjetësisht e papërfunduar, lotë kohe, dhé, cjapi krokodil, zogu krokodil, pikë e vetmuar shiu, thonj, kancer, ndryshk, gjëndrra, lodhje, duhan, alkool, kurva, endacak i kollarisur, vetëdije për pavetëdije, mungesë, gjymtim, frymëmarrje, plasaritje lëkure, dhimbje dhëmbi, Aids, verë e vjetër, kupë qielli, kërcitje kockash të gjallë, moment frymëzimi, gërvishtje muri me thonj, agim i ri, propozim, buzëqeshje, patate me dhé, qarkullues pa targa, vezé pilivese, ankth, rreze e vetmuar dielli, prognozë, lugë druri, kallaballëk, roman, shqetësim, partiturë, ide, mbret i zënë mat, çift dashnorësh duke vrapuar nëpër plazh, emocion, hezitim i përjetshëm, rrogë shtetërore, fill i tendosur mendimi, gangrenë shpirti, coca – cola, pagan, syze miopësh, portokall, asocial, minotaur, pikatore, Manjola Kobes, poezi për harresën, inteligjencë matematike, trimëri, ndytësirë, dialekt, paçamur, kafkë, papirus, pergamenë, polesterol, çirrje, pantallona, manjak me thikë në dorë, depresion ose frikë për të dashuruar, impersistence.

Historia e dy M-ve

Maçoku mbeti me një vesh. Macja ia këputi në dyluftim e sipër.Maçoku po qante se nuk kishte se si ta lëpinte plagën. Pastaj macja iu afrua dhe ia lëpiu plagën me kujdes. Maçoku filloi ta ledhatonte macen në vende akoma të ndaluara. Atëherë macja u nevrikos e ia këputi edhe veshin tjetër. Maçoku filloi të qante plot dënesë më fort se më parë. Përsëri macja iu afrua dhe filloi t’ia lëpinte edhe plagën tjetër. Përsëri maçoku filloi ta ledhatonte në vende akoma të ndaluara dhe gjeografikisht ende të pazbuluara. Çuditërisht macja nuk reagoi më. “Kështu e paska hera e parë” – mendoi maçoku për një çast, dhe filloi zbulimet e reja gjeografike.

Ditë e përhimtë

Një ditë po shëtisja qetë – qetë përgjatë bulevardit. S’po mendoja për asgjë. Dhe kjo më bënte të ndihesha mirë. Ajri i freskët i fund’dhjetorit m’i ngacmonte kënaqshëm mushkëritë. Po sodisja me endje faqet e skuqura nga të ftohtët, të një bjondine flokëdrejtë e cila për një çast kujtoi se isha i dashuri që ishte vonuar në takim. Iu afrova dhe pashë se si i ndryshoi gjendja fëminore që ish krijuar. Faqet vazhdonte t’i kishte të skuqura. I thashë se mund të bëja rolin e figurantit derisa të vinte protagonisti. Më buzëqeshi, i buzëqesha. Pastaj më tha:
- I don’t understand.
Në çast m’u shua respekti për anglishtfolësit. E përshëndeta duke i thënë “Ciao”. Dhjetë metra më andej vura re se po më shikonte një tip i vrazhdë i cili po afrohej drejt meje, natyrisht dhe unë po afrohesha drejt tij. Thashë me vete mos ishte “protagonisti”.
“Varja, – thashë – s’po ia heq as unë shikimin!” Ai shiko unë shiko. Më dukej vetja si në një duel mes kaubojsash të Far West – it. Gjersa u afruam turi më turi. Më pa nga koka gjer në fund të këmbëve. Aty u ndal. Pastaj më pyeti egër:
- Sa e keni numrin e këmbës?
Fjalët u përsëritën disa herë në kokën time, por nuk i kuptova!


Linda Maria Baros
Me trupin gatitur

Linda Maria Baros (lindur më 6 gusht 1981) mbaroi studimet dhe një masterat në letërsi pranë Universitetit të Sorbonës - Paris IV; është doktorande në të njëjtin institucion dhe në Universitetin e Bukureshtit. Ka botuar në rumanisht: Muzgu është larg, shkulja fjongon! (Amurgu-i departe, smulge-i rubanul! / 2001), Poema me kokë mistreci (Poemul cu cap de mistreţ / 2003) dhe dy pjesë teatrore. Ka botuar në frëngjisht: Fjalori i shenjave dhe i shkallëve (Le Livre de signes et d’ombres, Cheyne éditeur, 2004 / Dicţionarul de semne şi trepte, Junimea, 2005) – Çmimin për dhunti poetike në Francë, Shtëpia prej brisqesh (La Maison en lames de rasoir, Cheyne éditeur, 2006 / Casa din lame de ras, Cartea Românească, 2006) dhe dy vëllime me studime letrare. Ka përkthyer në rumanisht e frëngjisht mbi njëzet libra. Është zv/sekretare e Shoqatës së Përkthyesve të Letërsisë Rumune me seli në Paris. Nismëtare dhe organizatore e Festivalit Pranvera e poetëve / Le Printemps des Poètes në Rumani, Republika e Moldovës dhe Australi. Antare e Bashkimit të Shkrimtarëve të Rumanisë qysh nga viti 2002.

La turgescence de l'autoroute A4

Ata që vijnë dhe ata që shkojnë
nuk dijnë kurrgjë
për mufatjen e autostradës A4
Për erën e saj të egër,
Prej lavire të vjketër,
Me sytë ngjyrë alkooli mjekësor,
ku rrijnë pezull shoferë me fytin përdredhur
dhe si një lebrë hyjnore
niveli i jetesës.
U duket se përballë është qyteti,
koka e tij e prerë iu ngërdheshet mbi xham.

(Por nuk shoh si, në asfalt,
enden qorrazi e përunjshëm shtërgjet,
nxjerrin fishat e ngrira në tonomatin e përbetuar të mortjes.)

Tek pompat, rekrutët e benzinës qethin zero oktanët.
I japin fytyrë mbrëmjes.
Hapin me thikë paftat e portës,
fyti iu shket mbi tehun e çeliktë.

Kurse ata që shkojnë dhe ata që vijnë
sdijnë kurrgjë
për bymimin e autostradës A4.
Përjetojnë një efekt të thjeshtë tuneli.

Me trupin gatitur (I)
Cu trupul pregătit (I)

Ai që shkul gjuhën
dhe ua hedh qenve,
në emër të fjalës së lartë,
në emër të fjalës së groposur, di.
Gatit trupin
për një ritual primitiv.
Sa të ngrihet në rrotkën e kërbishteve.

Por ky s’është veçse një iluzion.
Kush të shqyen nuk të mbron.

Me trupin gatitur (II)
Cu trupul pregătit (II)

Ai që pret gjuhën
me dhëmbë
dhe e pështyn para miqve,
në emër të së vërtetës, di.
Sepse iu zhbiron fytyrën,
vështrimet mitridatike, prej të vdekurish,
kurorën e veshëve që iu rrethon kokën.
Spse nuk ua ndjen kafshimin
Dy gojëve të vëna njëra pranë tjetrës.

(Mëkot i këndojnë miqtë – nga jashtë –
me gjeste rekrutësh
që s’u ka dalë zakonesh përdorimi i armëve.
Ata. Dhe – lartuesit – supet e tyre.)

Mbi ballin e tyre kurora prej mirti.

Por ky s’është veçse një iluzion;
Kush të shqyen, tash po kupton, nuk të mbron.

Me trupin gatitur (III)
Cu trupul pregătit (III)

Ai që gëlltit gjuhën
në emër të heshtjes pre hiri, e di mirë
– falur i qoftë harresa!
(Nënat e qajnë në dhomën e errët.)
Sheh veten kalimthi në mjeshtrat siberianë të frikës:
hiri i tyre si një avull na tubon të gjithëve në një vend.
freri, maska, rrejta e saj diamantine.
Në pincat e tyre, si ca zjarre sjellë nga malet,
nuk digjet më asgjë.
Sepse gjuha është qysh tanin jë shpatë,
që përdridhet sëbrendshmi.

Por ky s’është veçse një iluzion:
Kush të shqyen, e more vesh përjetë, nuk të mbron..

***

Andi Meçaj
Macja kriminele

Atë ditë dimri, kur dielli digjte me 20 gradë dhe pemët çelnin si në pranverë, macja "klandestine" e hotelit pesëyjor, bënte banja dielli, për shtatë palë qejfe, në tarracën e katit sipëror, atje ku era të shkundte nga çdo anë dhe ndiheshe si nën pushtetin e ca ventilatorëve të përbindshëm.
Pasi bëri nga ato kakërdhitë e saj të zeza, si ca gjysmëhënëza të vogla, në çdo sipëri e fjetore, pasi bëri rrëzimin e gotave të braktisura gjatë mbarimit të turnit të mbrëmjes, pasi gërvishti anë e mbanë celofanin mbështjellës të biskotave në karrocat mbajtëse, pasi u spërdrodh sa andej këndej nëpër pjatat e lara, filxhanët e kafesë dhe tenxheret e tiganët, u hodh me një kërcim rrufeje, drejt e në karrocën llozhrambledhëse të Vangjelit.
Barku i "Kritikosit", që ishte i madh sa një mal, e ndjeu shtytjen e asaj gjëje dhe në çast mërmërit me zërin e tij të famshëm prej "palikari" "Ua hodhe edhe sot, ty moj, kurrë s'të kapin dot".
Ndërsa pret ashensorin për të marrë hedhurinat e katit -2 apo "Banke-së" siç quhet në gjuhën e hotelit, pasi përballet me Niko "pëshpësin" apo "paspatin", siç e thërrasin në të folmen e hotelit, që i afrohet me këmbën e çalë tek veshi e i rrëfen se si filanit i fluturoi gruaja dhe ia la në derë të dy fëmijët e mitur dhe se si filanen e ndau burri se nuk dinte të gatuante gjellërat e tij të preferuara, ia këput një të qeshure që gjëmon duke i thënë "pëshpësit" ik se më "vdiqe" tani, fut, duke manovruar me mjeshtëri karron e gjatë prej hekuri të ngjeshur të zi, në ashensorin e tretë, djathtas, pikërisht atëherë, del nga porta e repartit "Omikron" Babi, përgjegjësi i kamarierëve, duke përdredhur si gjithnjë atë zinxhirin e hollë e të gjatë që ua përcëllon të pasmet kamariereve, sidomos atyre bukurosheve ose "kuklave", siç u thonë në dialektin e hotelit, i bërë i kuq nga inati, mërmërit: "po të kapa..." dhe: "Do të ta këpus kokën si pulë...",
-"Ej Vangjeloo.., e pe gjë atë macen"? -i bërtet gati në të mbyllur të portës së ashensorit dhe Vangjeli me zërin e tij prej basi këput një: -"jo, as sot s'e pashë gjëkundi, palaçon..." -dhe sërish gjëmon po ajo e qeshur, që pasohet po nga një mori të qeshurash kamarierësh, pjatalarësish, pastruesish, barmanësh, përgjegjësish e lloj lloj punonjësish që këngëzonin korridorin e hotelit stërmadh.
Vangjeli, pasi del nga ashensori, duke manovruar si pehlivan karrocën hedhurinangrënëse që e ka turirin të gjatë si feçkë elefanti, për të mos ta përplasur pas ndonjë muri apo këmbe, si çdo ditë mërmërit me zë të lartë një nga ato këngët e tij të preferuara, pasi i thotë Maries, që shërben në repartin e njerëzve me rëndësi, apo V.I.P.-ëve siç shkruhet në atë tabelën me dritë të kuqe, se sot është bërë si "Perëndeshë", pasi hap derën e rëndë të hapësirës ku depozitohen hedhurinat, apo siç shqiptohet në gjuhën e hotelit "Ramb-ës", pasi shkarkon ata koshat e mëdhenj e të rëndë me mbeturina, që ta bëjnë mesin të ulërijë, pasi i thotë maces, -dil tani se na i morën të keqen edhe sot, pasi e ndjek me nxitim dhe i bërtet, -ik, ik, se do vijë ndonjë dhe na del boja pastaj, vështron i kënaqur, me sytë që i ndrijnë nga hareja, se si macja, si mace që është, kacaviret sa të hapësh e të mbyllësh sytë nëpër ca vrima e të futura, nëpër ca tuba e xhepe, nëpër ca shkallë e "fotagogo-ra" dhe me peripecira e sakrifica, më në fund ia del të mbrijë në katin sipëror, pasi kalon duke u tundur e shkundur si zonjë e rëndë hapësirën a pamasë të tarracës, ulet pikërisht aty ku është zhezlongu luksoz veshur me lulka e shiltera ngjyra ngjyra, aty ka kohë të shijoj diellin, të ëndërrojë kohën e artë, kur bridhte si vagabonde rrugëve për të jetuar, kur u jepej maçokërve që me vështrimin e parë, kur plaka e shtëpisë së bardhë me tjegulla të kalbura e bënte bijë në shpirt dhe e jargaviste çdo minutë me dashurinë e saj të çuditshme, kur hante dhe pinte ç'të gjente dhe koha për dashuri i mjaftonte e i tepronte.

Pasi kishin lënë pas një orë punë, tre pjatalarësit e hotelit me pesë yje të veshur si gjithnjë me atë "kostumin" e bardhë prej kirurgu, aq sa repartet e tjera u a kishin ngjitur nofkën "mjekët", të rreshtuar përballë Babit, drejtorit të kamarierëve, rrinin si të zënë në faj, për punën e asaj maceje që përmirte ku të mundej dhe as që i bëhej vonë se lanxhierëve, siç u thoshin në gjuhën e hotelit, do t'ju duhej të duronin atë fjalim çerek orësh mbushur me "ju" e fraza të tilla si: "ju jeni heronjtë e hotelit, pasi po të mos i lani ju pjatat, gotat, pirunjtë e lugët në kohë, ky hotel paralizohet, nuk punon, pra ju jeni shembulli më i mirë për të gjithë të tjerët edhe pse ju jeni shkalla më e ulët në kategoritë e punonjësve, prapë ju dhe vetëm ju e meritoni të..., ju...", Niko "pëshpësi-t", s'po i durohej më dhe pasi iu afrua Nenjos, egjyptianit me sytë e kuq nga pirja gjatë natës me nargjile, i tha me zë të ulët: "këtë e dimë që është trap i lezetshëm, por sot qenka në formë" dhe pasi rrotullohet në anën tjetër i del përpara veshi i Vangjelit dhe i mbetet merak që edhe ky vesh nuk e dëgjoi atë shprehjen e tij të famshme në lidhje me atë trapin e lezetshëm që sonte qenka në formë.
Në veshët e Nikos u ngulit vetëm fraza e fundit e Babit: "gjejeni dhe hoteli do t'ju a dijë për nder" apo diçka e tillë, nuk e mbante mend mirë dhe ndërsa Babi largohej duke rrotulluar gjithnjë atë zinxhirin që përcëllonte fort, sidomos kur gjuante në të ndenjura bukuroshesh, të tre pjatalarësit mendonin se si ai goxha hotel trembej nga një mace dhe nuk kishte mundësi ta gjente atë kafshë të vogël e qaramane që ia fuste ulërimës për dashnorë.
Nenjua, pasi bëri dy tre lëvizje, sikur ikte, sikur vinte, sikur kthehej, pasi rrotulloi kokën herë majtas e herë djathtas, pasi hapi gojën dy tre herë dhe fërkoi sytë herë me dorën e majtë e herë me dorën e djathtë këputi: "këtë macen s'e kapën dot as agjentët e FBI-së dhe as të CIA-s kur erdhi ai që ishte presidenti i botës dhe jo ta kapim ne", aman çfarë na tha. Vangjeli këputi një nga ato "bubullimat e tij vrasëse" (që pak i ngjajnë të qeshurës), me atë zërin e trashë prej basisti dhe filloi t'i thoshte Nikos se duhej të bënin sikur kërkonin, pasi ky "trapi i lezetshëm", do të vinte sërish për kontroll dhe ishte mirë t'i gjente duke kërkuar. Nikua pohoi me kokë dhe ndërsa u ul në gjunjë për të parë se mos ishte nën banakët prej hekuri ku vendoseshin pjatat, s'e vuri re Babin tek afrohej nga pas dhe filloi të thoshte se: "këtë macen po e kërkonin, ashtu siç kërkonin gjermanët në kohën e luftës çifutët" dhe filloi të qeshte edhe vetë i ndjekur nga një mori të qeshurash të Vangjelit, të Nenjos dhe nga e qeshura prej femre e Babit, që sapo ishte rikthyer, për të ikur sërish pak më vonë, i cili me këtë i vuri vulën asaj thënies: "këtë e dimë që është trap i lezetshëm, por sot qenka në formë".
Pasi Nikua, Vangjeli dhe Nenjua kërkuan e kërkuan për më shumë se një orë nën karrige, nën banakë, nën karrocat pesëkatëshe që transportonin pjatat e gotat, nën stendat e rënda të sallave, nën koshat e mëdhenj plastikë të llozhrave, nën tavolinat e ndritshme dhe raftet varur gjithandej, u lodhën dhe vendosën të marrin vendimin unanim që macja ishte më e fortë se ata, se macja mund të ishte me siguri një fantazmë, që zhdukej dhe dukej, kur dhe si t'i donte qefi, se ishte një përbindësh me ca dhëmbë të mëdhenj e të mprehtë e me ca kthetra prej skifteri që po t'i bije në dorë dinte vetë se ç'të punonte.
Nenjua bluante gjithmonë në kokë të njëjtin mendim se si ka mundësi që t'u ketë shpëtuar kjo mackë gjithë atyre agjentëve specialë të huaj, atyre mjeshtrave dy metroshë e të pajisur gjer në dhëmbë me teknologjinë më të mirë që ka sot bota, sesi kjo mackë u tregua kaq trime, kaq e "padukshme", kaq e zgjuar".
Vangjeli që kishte kohë pa folur tha: "unë e di sekretin e saj, nuk është vetëm një mace, janë një lukuni, pasi s'mund të shpjegohet se sot është këtu dhe atje, nesër atje dhe këtu, prandaj ne i shohim kakërdhitë kudo, këto janë të përmjera lukunie"
Nikua mohoi me kokë, lëvizi duke çaluar dy hapa drejt telefonit për të lajmëruar Babin dhe tha"jo, jo, unë e di sekretin, por nuk jua them se kam frikë mos është ogur i keq për lloton që kam hedhur sot në mëngjes".
Pasi Nikua ngriti receptorin dhe filloi të raportonte lajmin e rëndësisë së lartë se macja nuk u gjend, pasi Vangjeli filloi të mblidhte si gjithnjë hedhurinat e tij, pasi Nenjua iku për të shkëlqyer me ilaçin pastoz bakëret e tij, u dëgjua zëri i Nikos që mbylli bisedën me atë frazën e tij të famshme se Babi nuk qenka vetëm një trap i lezetshëm dhe në formë, por na qenka dhe një pordhac i lezetshëm që i shkojnë na nga frika e një maceje, që kushedi pse, për të, duhej të ishte diçka më shumë se një bishë e egër, diçka më shumë se një përbindësh me dhëmbët e saja të mprehta, diçka më shumë se një fantazmë frikëmbjellëse, ndoshta ajo për drejtorin e kamarierëve duhej të ishte kriminele, po, një mace kriminele.
Nikua nënqesh, hapon përsëri, me ato hapat e tij të çalë dhe bindet që këtej e tutje Babin ta pagëzojë drejtori pordhac i kamarierëve. Kurse Vangjeli, pikërisht Vangjeli do të qeshë me të madhe, sepse asnjeri nuk ka kuptuar që tani ai po nxjerr shëtitje atë kriminelen...

02.2007