Toka e mbrame e mërgimit / Ultimul pământ din exil

Nga poezia e gjuhës spanjolle – Din poezia de limbă spaniolă


Miguel de Unamuno

(1864-1936)

Atdheu im

Atdheu im është Spanja e përbotshme e përjetshme,

ajo që ka vendin e vet në të gjithë cepat e botës;

nuk është anija që ka përballur uraganet,

është pylli nga i cili anija ka bërë direkët.

Është ishulli Barataria e fundosur në honin

e detit të ëndërruar nga hidalgoja i tajos

deti nga ku I Sipërmi me dorën e vet më dha

pa bërë kurrgjë, kripën e hispanizmit, duke më pagëzuar.

Është buza e truallit shpirtëror që hap

e shkundullimta Evropë mes Afrikës e Amerikës;

është fari i ndezur nga kombi im iberik

në Kollonat e Herkulit me dritën e besimit.

Është ëndrra mistike që lartoi Lojolën

bask si unë, Kishot i universales;

mbi atdheun tim I Sipërmi shqipton të vërtetën e vetme

duke frymëtuar me diellin e Tij detin ku unë jam vala.


José Asunción Silva

(1865-1896)

Sëmundja e shekullit

I SËMURI:

Doktor, një dëshpërim ka bërë fole brenda meje,

rritet përbrenda, rrënon gjithçka;

është sëmundja e shekullit… ajo që duroi Verteri

Rolla, Manfredi dhe Leopardi.

Një kapitje nga gjithçka, një përbuzje e plotë

ndaj gjithçkaje njerëzore… një e pandërperë

neveri ndaj poshtërsisë së jetës,

një përçmim i denjë për mjeshtrin tim Shopenhauerin,

një pakënaqësi e thellë që rritet

sa më fort rrekem t’i kuptoj burimin.

MJEKU:

Është çështje regjimi: shëtisni mëngjeseve;

flini më shumë se zakonisht, bëni banjë;

pini shumë, hani gjer të ngopeni, kujdesuni për veten

sëmundja nga e cila vuani quhet uri…!


Amado Nervo

(1870-1919)

Takimi

Trokitën lehtë, fare lehtë

në derën e shtëpisë sate

Villaespesa

- Dëgjove?

Është dikush tek dera…

- S’ështe askush. Ke ethe.

dhe dëgjon edhe ato që s’janë.

- Kam takim, megjithatë,

me Të, e di mirë

dhe tani më lajmon…

Së shpejti do më marrë, mat ha, kurse unë

nuk besoj, meqë mat ha, se është veç rrëfenjë…

Tani është tek dera. Si, prapë nuk dëgjon? Është Ajo.

- Ke ethe, ndaj dëgjon edhe ato që s’janë.


José Juan Tablado

(1871-1945)

Shkëlqim hëne

Duke i drithëruar bezen, e di

shkëlqimi i hënës se në cep

merimaga është në pagjumësi.


Shelg

Shelg i brishtë në kopësht

gati ar, gati ambër

gati dritë…


Duelistët

Plumbat shpëtuar tytash

rrotullojnë tokën në një çast

dhe shemben të dy, vrarë pas shpine.


Manuel Machado

(1874-1947)

Autoportret i ri

Fëmija është një shtazë. Dhe unë, fëmijë qoftë

ka qënë kur më bënin fotografinë e parë.

Një klasik, e dinte im atë, si zbuti Orfeu

shtazët më këngë… U zbuta edhe unë,

se, ndër të gjithë, kuptuan mjetin e zbutjes

dhe ja ku jam – muzikë e pavetëdijshme e qënies –

me ballin mbi kutinë me këngë përkulur

si të ishte një nënkrejse katrore.

Bjond dhe i fisëm, sy të gjallë fytyrë vezake

shpirt i ndezur flokë hijshëm krehur

i tillë dukem në fotografi, heshtur, në palëvizje

mposhtur pranë kutisë këngëtare.

E sot as bjond, as i fisëm, më fort

ezmer dhe i ashpër, me mjekër të theksuar,

sy të lodhur. Se fotografia, tek e shoh, nuk di

ndër të gjithë mësuan mjetin e zbutjes

nëse vdiq fëmija, a jam po unë dhe jam gjallë…


Antonio Machado

(1875-1939)

Udhëtar

Udhëtar, janë gjurmët e tua

udha e asgjë më shumë;

udhëtar, nuk ekziton udha,

udha bëhet duke ecur.

Duke ecur vetëm hap kalesë

e në pafsh mbrapa

sheh rruginën që kurrë

s’ke për ta kalosh, duke ecur.

Udhëtar, nuk ka udhë

por veç gjurmë mbi det.


Francisco Villaespesa

(1877-1936)

Sahati

Pasdite të qeta… Monotoni

me shira tek qëndisin mbi qelq perde të lagura

Si tym bjerret dita e hirtë

Ku janë tani pranverat e mia?

Shirat janë fantazi të mistershme

grash që thurrin dantella kur është vonë

Në cilin qelq ti, që thurrje të hijshme

gëzime të perënduar, më pret të ringjallem?

Lehtë shkasin mbi qilima

teshat e hijeve turbulluese

vejushë që vjen gjithnjë në takim…

Si një gji i përgjumur në një kohë të ikur

ora është veç një drithmë

O, rini! Ku më vate?


Juan Ramón Jiménez

(1881-1958)

Shatërvani i braktisur

Shatërvan i braktisur, pa ujë

Veç gur i thatë ke mbetur.

- O, zë i hershëm, o, i kthjellët zë!

gënjen gjtehinën me gropën tënde t’errët

dhe ajo të përqaf, motër e dhimbsuruar

nga thatësia jote e gënjyer!

Pallat i shkretë i një burimi të shenjtë,

u thave si jeta ime,

sa s’ta di më jetën askush;

Veç dielli i pasdites, udhëtar

ëndërron mbi ty dhe këndon, pa zë

burimin e artë mbetur në sytë e mi.


Unë sjam unë

Unë s’jam unë

Jam ky

që ec pranë meje pa e parë;

ai që ndonjëherë e shoh

e herë tjetër e harroj.

Ai që hesht, i qetë, kur flas

ai që fal, gjithnjë, kur urrej

ai që kalon ku nuk kaloj

ai që do të ngelet më këmbë

kur unë të bje.


Plep i bardhë

Lart këndojnë zogjtë

poshtë këndon uji.

- Lart e poshtë

shpirti im thërrmohet.

Zogu lëkund yjet

uji lëkund lulet

- Lart e poshtë

shpirti im dridhet.


León Felipe

(1884-1968)

Shkatërrojeni këtë varg

Shkatërrojeni këtë varg.

Shkuljani si ca dantella

rimën, metrikën, tingëllimin

e gjer edhe idenë.

Hidhjani fjalët në erë.

E nëse pas kësaj

do të ketë mbetur diçka

poezia do të jetë.

Ç’rëndësi ka

fakti

që ylli është larg

dhe pa gjethe

trëndafili?

Ne ende ruajmë

Dritën dhe aromën.


Të vijë poeti

Të vijë poeti.

E më keni sjellë këtu të numuroj yjet

të lahem në lumë e të vizatoj mbi rërë.

Kjo ishte marrëveshja.

E tani më vutë të ndërtoj hekura e dryna,

të mbush një karabinë e të jem kopjues gjyqi.

Më sollët këtu të këndoj në një dasmë

e më vutë të vajtoj mbi një varr.


Pedro Salinas

(1892-1951)

Etje

Sot t’i morën, portokall

të gjitha portokallet e florinjta.

I stivosën në arka

dhe i dërguan në det

drejt trevash pa portokaj.

Shumë pandehin

se s’të mbeti kurrgjë.

Mashtrohen, portokall.

Të mbetet fruti i dashur

veç për mua, të mbetet

fruti rrumbullak e i dendur

i hijes sate mbi tokë.

Edhe nëse askush s’e do

unë vij, fshehtas,

si një hajn, të shuaj

nën dallgët e padukshme

kaq të qarta, këtë etje

që kurrë

nuk ma paqtuan frutet e tua.


Po armiqtë?

Mure të lartë

harxhojnë vertikale

pagjumësi guri

mbi fushën e shkretë

(po armiqtë?)

Nga kullat

shihen udhët

nga ku vijnë të ngadalta

turmat e përunjura.

(po armiqtë?)

Porta e paprekshme

i shërben kalimit

të karvaneve me karroca

- verë, vaj, grurë -

(po armiqtë?)

Qytet kështjellash

roje

mbi tokë e shekuj.

Po armiqtë?


Vicente Huidobro

(1893-1948)

Ars Poetica

Të jetë vargu si një çelës

që hap mijëra dyer.

Një gjethe bie; diçka ndodh;

gjithë ç’sheh syri, të ngjizet

dhe shpirti i atij që mban vesh të drithërojë.

Shpik botë të tjera e kujdesu për fjalët;

mbiemri, kur nuk frymëton, vret.

Jetojmë nën zodiakun e nervave të tendosur,

muskuli var,

si një kujtim në muze;

por jo nga ky shkak jemi më të dobët:

fuqia e vërtet

rri në tru.

Pse i këndoni trëndafilit? O, poetë,

bëjeni të lulëzojë në poemë!

Vetëm për ne

jetojnë të gjitha nën Diell.

Poeti është një Zot i vogël.


Jorge Guillen

(1893-1985)

Toka e mbrame e mërgimit

Qysh tani mëgrimi mori fund.

Kjo gropë që s’e ka haberin

i kujt është emri mbi të

nuk i përket askujt

se ikanaku nuk i zuri vendin kujt.

S’ka më tokë në thellinën

e varrezës, aq larg,

këtu ku vetëm ne jemi

ca të huaj melankolikë.

Ai që mungoi për kaq hidhërim kohe

Prehet tani këtu

në tokën e mbrame të mërgimit.


Gerardo Diego

(1896-1986)

Ngadhnjim

Po

Nga lindja ne perëndim

ndehet një hark triumfi

Elefantë të frikësuar

kullosin në oazet e syve të mi

Dhe era përndritet

në thellësi të detit

Gjoksi im nuk lodhet së ndehuri harkun

Jeta

qytet i nëmur

nis të digjet

Le të bëjmë nga thirrjet tona

një femër të vetme


Vicente Aleixandre

(1898-1985)

Poeti sjell ndërmend jetën

Falmë: pata fjetur.

Me fjetë s’domethënë të rrosh. Paqe njerëzve!

Me jetue s’domethënë të rënkosh a të parandjesh fjalë

që do të na jetojnë më tej.

Të rrosh në to? Fjalët vdesin.

Janë të bukura kur tingëllojnë, por nuk zgjasin.

Kështu vjen qartësia e natës. Dje, kur mëngjesi

a dita, tek përmbushej, hidhte

rrezen e mbrame mbi fytyrën tënde.

Mbylli sytë nën penelin e dritës.

Fli.

Nata është e gjatë, por edhe ka ikur.


Jorge Luís Borges

(1899-1986)

Things that might have been

Mendoj përg jërat që mund të kishin qënë e s’qenë.

Traktatin e mitologjisë saksone të Beda nuk e shkroi.

Veprën e papërfytyrueshme që Dantja e paskësh veguar

Tek ndreqte vargun e mbramë të Komedisë Hyjnore.

Historinë pa mbrëmje të Kryqit të Jugut dhe mbrëmjen e kukutës.

Historinë pa fytyrën e Helenës.

Njeriun pa sytë që na u dhanë nga hëna.

Tri ditët e Getysburgut dhe Fitoren e Jugut.

Dashurinë që nuk e ndava.

Perandorinë e paskajshme që vikingët nuk deshën ta themelonin.

Tokën pa rrotë a pa trëndafila.

Mendimin e John Donne-it për Shekspirin.

Bririn tjetër të Njëbrirëshit.

Zogun fantastik nga Irlanda që ndodhet njëkohësisht

në dy vende.

Fëmijën që s’e pata.


Rafael Alberti

(1902-1999)

Burgos

Lermëni vetëm sot

të ruaj ura e kalesa

të mund t’u them ujrave

të rrjedhin më paqshëm.

Se vijnë verbane, verbane, verbane

duke goditur ballë e supe,

mikeshë, nër brigje.


Pablo Antonio Cuadra

(1912-2002)

Nata është një femër e panjohur

Dhe vajza e pyeti të huajin:

- Pse nuk hyn? Kam ndezur zjarrin

në dhomën time.

Dhe iu gjegj udhëtari:

- Jam poet. Nuk dua

veçse të njoh natën.

Atëhere vajza hodhi hi mbi zjarr

dhe i pëshpëriti nga gjysmëhija të huajit:

- Përqafomë. Dhe do të njohësh natën.