HÆMUS
Revistë evropiane * Revistă europeană
Themeluar në Bukuresht më 1998 / Fondată la Bucureşti în 1998
nga / de
Kopi Kyçyku & Ardian Kyçyku
Drejtues e botues / Directori şi editori
Kopi KYÇYKU & Ardian KYÇYKU
Botohet nga / Editată de
Shoqëria Kulturore Shqiptare Haemus
Asociaţia Culturală Albaneză Haemus
ISSN: 1454-1203
Nr. 36-40 / 2009
E-mail: asociation.haemus@gmail.com
www.revistahaemus.blogspot.com
©Kopi Kyçyku & Ardian Kyçyku
Përgjegjësia mbi përmbajtjen e
shkrimeve u takon autorëve.
Responsabilitatea pentru conţinutul
materialelor revine autorilor.
Këta numura të revistës janë përgatitur
për botim nga /
Aceste numere ale
revistei au fost pregătite pentru tipar de:
Kopi &
Ardian Kyçyku.
Ballina është
punuar nga / Coperta a fost realizată de: KŰdesign
Përmbajtje /
Cuprins
Fjalori /
Dicţionarul Hæmus 11
Devotamentul /
Përkushtimi 11
Pragmatizmi /
Pragmatismul 12
Verba volant,
scripta manent: F i l o c a l i a_ 13
PERLA
Adhurim Lako: Dy
ditë 14
Două zile 16
Czesław Miłosz: Të
mërgosh_ 18
Ardita Jatru:
Heshta dhe unë, kaq e pata 18
Tăcut-am şi eu,
atât mi-a fost 19
Flurans Ilia:
Shkrimtari 19
Scriitorul 20
PËRSIATJE /
CUGETARE
Ardian-Christian
Kyçyku: Kultura e mirëfilltë, ose „mbi tolerancën pa tolerancë” 21
Cultura autentică
sau „despre toleranţă fără toleranţă” 24
AVOKATI YT /
AVOCATUL TĂU
Ridvan Dibra:
Libri në koma. Rroftë
Facebook-u! (Cartea în coma. Trăiască Facebook!) 28
CLIO
Kopi Kyçyku: Kultura në kontekstin e globalizimit
(Cultura în contextul globalizării) 31
PARNASSÓS
Jan Twardowski: Shkrimi 35
Tudor Arghezi: Asnjëherë vjeshta... 35
Mes dy netësh_ 36
Sapo kishe ikur 36
Leo Butnaru:
Shkelja e proverbit 37
Operacion në zemër
37
Që prapa gardhit
38
Traian T. Coşovei:
Mjeshtrat e durimit 38
Pleqëritë e një
djaloshi të urtë 39
Andi Kosta: 1 Vers
pentru sine-mi (Një varg për veten) 40
PËR TË QESHUR e
PËR TË QARË / DE RÂS şi DE PLÂNS
Eugen Ionesco:
0.002%_ 44
Adhurim Lako:
Jurnal pentru bătrâneţe (Ditar për pleqëri) 44
Andrzej Bursa:
Kazanova 47
LABIRINTET E
SHKENCËS / LABIRINTURILE ŞTIINŢEI
Alisa Velaj:
Katharsisi (I) 48
Ilir Shyta: E
vërteta bën keq në zemër (Adevărul dăunează inimii) 61
ESSE
Antonio Frattasio:
Lectio Magistralis 69
Alket Çani: “Për
shtegtarët e pak metrave katrorë” - shënime për librin e Romeo Çollakut - 80
MEDALION
Krenar Zejno: 13
kapituj për 13 pikë llotarie pyetjesh_ 83
Igor Ursenco: tatuaj in vitro_ 88
Istref Haxhillari: „Angelus Novus” – o
altfel de carte (Angelus Novus – një tjetër lloj libri) 102
MIJËVJETSHI I URTISË / MILENIUL
ÎNŢELEPCIUNII
Mark Oshënari: Për ligjin e perëndishëm
në 200 zëra / Marcu Ascetul:
Despre legea
duhovnicească, în 200 de capete 106
RES, NON VERBA
Pellumb Kulla:
Grotesku i të Qeshurës së Ndaluar - Humori në një Diktaturë Komuniste
(Grotescul Râsului Interzis – umorul într-o dictatură comunistă) 111
DE VIRIS
ILLUSTRIBUS
Mitrush Kuteli:
Nenea Braho din Shkumbanore 118
DIXIT
Etërit e
Ballkanit: Cleopa: Dështimi, ose vrasja e foshnjave (Avortul sau uciderea
bebeluşilor) 134
CÆLESTIS ARCUS
Anna Kamieńska:
***_ 137
Tymoteusz
Karpowicz: Gjumi i lapsit 137
Tadeusz Różewicz:
Shtatore 138
Anna Pogonowska :
Thonë disa se në epokën e atomit 138
Wislawa
Szymborska: Zeroja shkruhet vetë 139
Zbigniew Herbert:
Guri 139
Ruszard
Kapuscinski: Kur ik Poeti 140
ZONA
Përparim Xhixha:
Ura mbi vete 141
Albina Idrizi:
Hijet e kullave 146
THEATRUM
Kopi Kyçyku:
Renaşterea spaniolă şi teatrul lui Servantes (Rilindja spanjolle dhe teatri i
Servantesit) 156
Ragip Sylaj:
Vetëkryqëzimi (Dramë në pesë pamje) 161
OAZI I PËRKTHYESIT
/ OAZA TRADUCĂTORULUI
Cristian Popescu:
Këshilla nga nëna 187
Pema gjenealogjike
188
MEDALION
Traianus (Traian
Vasilcău): Këngë shkruar me Zotin / Cântec scris cu Dumnezeu 189
Edmond Shallvari: Ne rrojmë dhe pa
to... 194
Alisa Velaj: Scrisă pe sticlă / E
shkruar mbi qelq – poezi/i – 199
AUDACES FORTUNA JUVAT
Arqile V. Gjata: Asnjeri mos të vdesë i
pa dobi 204
ALARMI HAEMUS / ALARMA HÆMUS
Constantin Virgil
Gheorghiu: Ora 25 (fragmente) 206
Kopi Kyçyku: Idealet, pastaj
materialet... 210
LUPA E HULUMTUESIT / LUPA
CERCETĂTORULUI
Anton Çefa: Poezia e Iliriana Sulkuqit
dhe disa konsiderata për poezinë erotike në letërsinë tonë të traditës 212
Jalea Ismailova: Literatură română
tradusă în limba Azerbaidjană 227
Жаля Исмайлова:
Румынская литература в переводе на азербайджанский язык 232
LINGVA
Viktor Bakillari :
Les connecteurs complexes en français et en albanais 240
Viktor Bakillari:
Lidhëzorët e përbërë në frëngjishte dhe në shqipe 250
(AUTO)PORTRET
Krisje…- Bisedë me
shkrimtarin Istref Haxhillari (Pogradec) 261
AB HONORES
Viron Andrea:
Panteoni i Kombit në vëllimin enciklopedik “Kontribute Shqiptare në visarin e përbashkët
të popujve” 289
Dhionis Qirzidhi:
Nga jeta e Bajronit... (Din viaţa lui Byron) 295
KOMBET NË EVROPË /
NEAMURILE ÎN EUROPA
Dhurata Hamzai:
Gëzim Alpion, në ngërçin e civilizimeve 306
Şeila Azis: Turcia
între Orient şi Occident (Turqia mes Lindjes dhe Perëndimit) 313
KRITIKË / CRITICĂ
Bujar Leskaj: Absurdi i kohës absurde -
Shënime mbi romanin “Absurdi” i autorit Koço Kosta 320
Ilir Shyta : Ne, nga jashtë, lexohemi
brenda... (Qasje në romanin “I huaji” të Alber Kamy) 325
Igor Ursenco: O prezenţă absentă,
Po(i)etul (Introducere în lirica pneumatică a lui Traianus) 331
BASHKËSI / COMUNITATE
The Eastern European Messenger 336
Cornel Dumitrescu: Oferta culturală a
Muzeului Naţional al Satului 338
”Dimitrie Gusti” 338
TË FTUAR / INVITAŢI
Istref Haxhillari: Dekreti perandorak
(tregim) 342
Eduart Sulollari: Fëshfërin era e
lamtumirës 353
BISEDAT HAEMUS / CONVORBIRILE HAEMUS
Sean Thomas Dougherty: ... poema, për
mua, vë në dyshim ideologjitë abstrakte, sepse ideologjia e vërtetë e poezisë
është ajo që rrëfen për ndjenjat e të gjithë njerëzve. (Një bisedë e gazetares
Dhurata Hamzai me poetin amerikan Sean Thomas Dougherty / O convorbire a
jurnalistei Dhurata Hamzai cu poetul american Sean Thomas Dougherty) 357
IMAGO MUNDI
Bashkim Shehu: Angelus Novus 362
DY FJALË ÇAJNË DHENË / O TĂIETURĂ CA ÎN
PIATRĂ
Ruszard Kapuscinski: Zoti sheh dhe
hesht 376
Kopi Kyçyku: Dëshmi të qëndresës
intelektuale 377
ESSEN NON VIDARE
Ibrahim Kadriu: Tringa 381
Adhurim Lako: Koha 391
PAX
Virgil Mazilescu: hanin në një tryezë
të gjatë e të bollshme 396
BIBLIOTHAECA HAEMUS
Poezia e Ferik Ferrës në Bukuresht 397
Shqipëria kujton. 1944-1991 – një
antologji proze. (Albania îşi aduce aminte. 1944-1991) – o antologie a prozei
albaneze pregătită de Dr. Ardian Klosi şi Elsa Demo_ 398
„Rumania-studentët shqiptarë në vite /
formimi intelektual dhe veprimtaria” - vepër me vlera të ngritura 401
Ajete Zogaj: Dija si art / arti si
dije…_ 404
PROSA
Anton Pashku: Ceasul 407
Valetnin Boboc: Din Iad în Infern_ 411
Flurans Ilia: Lojë e çuditshme 416
Eduart Sulollari: Dashuri ajrore 420
IN MEMORIAM
Ai që kish njëlloj të ndritshme edhe
praninë, edhe mungesën... (VDhimitër Xhuvani) 424
Grigore Vieru: Nëna 425
Formular 425
Betim_ 426
Krenar Zejno: Shenja e paparë e
“bohemit” të madh Shqiptar (Artur Tashko) 427
Dr. Ardian Klosi: Te jetëvdekja me të.
In memoriam Adhurim Lako_ 430
La viaţă-moartea cu el 435
URA LIDHËSE / PUNŢI DE LEGĂTURĂ
Ferik Ferra: Yjet e qiellit të Dakisë
440
Stelele cerului Daciei 440
Shpendi Sollaku Noé: Është ora të ikim,
Sokrat (E timpul să plecăm, Socrates) Poezi/i 441
Kopi Kyçyku: Sintagma „Shoqëri e Hapur”
445
Irini Nanushi: Elena 448
ZËRA TË SË ARDHMES / VOCI ALE
VIITORULUI
Ikja për të gjetur gjuhën –kthimi për
të mos humbur heshtjen_ 450
Vangjush V(ë)llahu: Shkëputje nga dheu_
452
Plecarea pentru a(-şi) găsi limba
–întoarcerea pentru a nu(-şi) pierde tăcerea 464
Alisa Velaj: Katharsisi (II) 467
SCRIPTA MANENT
Andi Meçaj: Shitem i gjithi - monodramë
me një akt - 491
Anila Xhekaliu: Përftyra (fragment) 505
Nuk dua të jem më aty (poezi nga
vëllimi “Medium”) 506
Abdullah Zeneli: Dy fjalë në fund, ose
Një filozofi e re poetike 512
DUO
Vintilă Horia: Zoti është lindur në
mërgim (Dumnezeu s-a născut în exil) 515
PENA QË S’U THYEN / CONDEIE CARE NU
S-AU FRÂNT
Radu Gyr: Udhëtime 517
Atij që më sajoi trishtimin_ 518
Anton Çefa: 100-vjetori i gazetës
“Dielli” 519
Nicolae Labiş: Albatrosi i vrarë 525
BIS REPETITA PLACENT_ 526
Toka e mbrame e mërgimit / Ultimul
pământ din exil. Nga poezia e gjuhës spanjolle – Din poezia de limbă spaniolă
526
Miguel de Unamuno: Atdheu im_ 526
José Asunción Silva: Sëmundja e
shekullit 526
Amado Nervo: Takimi 527
José Juan Tablado: Shkëlqim hëne 527
Shelg 527
Duelistët 528
Manuel Machado: Autoportret i ri 528
Antonio Machado: Udhëtar 528
Francisco Villaespesa: Sahati 529
Juan Ramón Jiménez: Shatërvani i
braktisur 529
Unë s’jam unë 530
Plep i bardhë 530
León Felipe: Shkatërrojeni këtë varg 530
Të vijë poeti 531
Pedro Salinas: Etje 531
Po armiqtë? 532
Vicente Huidobro: Ars Poetica 532
Jorge Guillen: Toka e mbrame e mërgimit
533
Gerardo Diego: Ngadhnjim 533
Vicente Aleixandre: Poeti sjell
ndërmend jetën 534
Jorge Luís Borges: Things that might
have been 534
Rafael Alberti: Burgos 535
Pablo Antonio Cuadra: Nata është një
femër e panjohur 535
TEKAT E TRANZICIONIT TOANELE TRANZIŢIEI
Normat evropiane të varrimit / Normele
europene de înmormântare 536
ARTE
Nuri Plaku: Piktura etiane dhe
filozofia e qënies 537
Përsiatje për drurin dhe për ata që e
bëjnë të flasë… 541
Ekspozitë shqiptare në Athinë 544
DULCIS IN FUNDO
Vinçenx Golletti Baffa: Ç’është
demokracia (Disputatio suberudita) 545
Herta Müller – nobelistja e letërsisë
për vitin 2009 553
DJE vendosa (IERI am spus) 554
Tek ne në Gjermani 555
Victor Eftimiu: Shqiponja 556
Paul Goma: Shpellanë 557