Nga poezia e gjuhës spanjolle – Din poezia de limbă spaniolă
Miguel de Unamuno
(1864-1936)
Atdheu im
Atdheu im është Spanja e përbotshme e përjetshme,
ajo që ka vendin e vet në të gjithë cepat e botës;
nuk është anija që ka përballur uraganet,
është pylli nga i cili anija ka bërë direkët.
Është ishulli Barataria e fundosur në honin
e detit të ëndërruar nga hidalgoja i tajos
deti nga ku I Sipërmi me dorën e vet më dha
pa bërë kurrgjë, kripën e hispanizmit, duke më pagëzuar.
Është buza e truallit shpirtëror që hap
e shkundullimta Evropë mes Afrikës e Amerikës;
është fari i ndezur nga kombi im iberik
në Kollonat e Herkulit me dritën e besimit.
Është ëndrra mistike që lartoi Lojolën
bask si unë, Kishot i universales;
mbi atdheun tim I Sipërmi shqipton të vërtetën e vetme
duke frymëtuar me diellin e Tij detin ku unë jam vala.
José Asunción Silva
(1865-1896)
Sëmundja e shekullit
I SËMURI:
Doktor, një dëshpërim ka bërë fole brenda meje,
rritet përbrenda, rrënon gjithçka;
është sëmundja e shekullit… ajo që duroi Verteri
Rolla, Manfredi dhe Leopardi.
Një kapitje nga gjithçka, një përbuzje e plotë
ndaj gjithçkaje njerëzore… një e pandërperë
neveri ndaj poshtërsisë së jetës,
një përçmim i denjë për mjeshtrin tim Shopenhauerin,
një pakënaqësi e thellë që rritet
sa më fort rrekem t’i kuptoj burimin.
MJEKU:
Është çështje regjimi: shëtisni mëngjeseve;
flini më shumë se zakonisht, bëni banjë;
pini shumë, hani gjer të ngopeni, kujdesuni për veten
sëmundja nga e cila vuani quhet uri…!
Amado Nervo
(1870-1919)
Takimi
Trokitën lehtë, fare lehtë
në derën e shtëpisë sate
Villaespesa
- Dëgjove?
Është dikush tek dera…
- S’ështe askush. Ke ethe.
dhe dëgjon edhe ato që s’janë.
- Kam takim, megjithatë,
me Të, e di mirë
dhe tani më lajmon…
Së shpejti do më marrë, mat ha, kurse unë
nuk besoj, meqë mat ha, se është veç rrëfenjë…
Tani është tek dera. Si, prapë nuk dëgjon? Është Ajo.
- Ke ethe, ndaj dëgjon edhe ato që s’janë.
José Juan Tablado
(1871-1945)
Shkëlqim hëne
Duke i drithëruar bezen, e di
shkëlqimi i hënës se në cep
merimaga është në pagjumësi.
Shelg
Shelg i brishtë në kopësht
gati ar, gati ambër
gati dritë…
Duelistët
Plumbat shpëtuar tytash
rrotullojnë tokën në një çast
dhe shemben të dy, vrarë pas shpine.
Manuel Machado
(1874-1947)
Autoportret i ri
Fëmija është një shtazë. Dhe unë, fëmijë qoftë
ka qënë kur më bënin fotografinë e parë.
Një klasik, e dinte im atë, si zbuti Orfeu
shtazët më këngë… U zbuta edhe unë,
se, ndër të gjithë, kuptuan mjetin e zbutjes
dhe ja ku jam – muzikë e pavetëdijshme e qënies –
me ballin mbi kutinë me këngë përkulur
si të ishte një nënkrejse katrore.
Bjond dhe i fisëm, sy të gjallë fytyrë vezake
shpirt i ndezur flokë hijshëm krehur
i tillë dukem në fotografi, heshtur, në palëvizje
mposhtur pranë kutisë këngëtare.
E sot as bjond, as i fisëm, më fort
ezmer dhe i ashpër, me mjekër të theksuar,
sy të lodhur. Se fotografia, tek e shoh, nuk di
ndër të gjithë mësuan mjetin e zbutjes
nëse vdiq fëmija, a jam po unë dhe jam gjallë…
Antonio Machado
(1875-1939)
Udhëtar
Udhëtar, janë gjurmët e tua
udha e asgjë më shumë;
udhëtar, nuk ekziton udha,
udha bëhet duke ecur.
Duke ecur vetëm hap kalesë
e në pafsh mbrapa
sheh rruginën që kurrë
s’ke për ta kalosh, duke ecur.
Udhëtar, nuk ka udhë
por veç gjurmë mbi det.
Francisco Villaespesa
(1877-1936)
Sahati
Pasdite të qeta… Monotoni
me shira tek qëndisin mbi qelq perde të lagura
Si tym bjerret dita e hirtë
Ku janë tani pranverat e mia?
Shirat janë fantazi të mistershme
grash që thurrin dantella kur është vonë
Në cilin qelq ti, që thurrje të hijshme
gëzime të perënduar, më pret të ringjallem?
Lehtë shkasin mbi qilima
teshat e hijeve turbulluese
vejushë që vjen gjithnjë në takim…
Si një gji i përgjumur në një kohë të ikur
ora është veç një drithmë
O, rini! Ku më vate?
Juan Ramón Jiménez
(1881-1958)
Shatërvani i braktisur
Shatërvan i braktisur, pa ujë
Veç gur i thatë ke mbetur.
- O, zë i hershëm, o, i kthjellët zë!
gënjen gjtehinën me gropën tënde t’errët
dhe ajo të përqaf, motër e dhimbsuruar
nga thatësia jote e gënjyer!
Pallat i shkretë i një burimi të shenjtë,
u thave si jeta ime,
sa s’ta di më jetën askush;
Veç dielli i pasdites, udhëtar
ëndërron mbi ty dhe këndon, pa zë
burimin e artë mbetur në sytë e mi.
Unë s’jam unë
Unë s’jam unë
Jam ky
që ec pranë meje pa e parë;
ai që ndonjëherë e shoh
e herë tjetër e harroj.
Ai që hesht, i qetë, kur flas
ai që fal, gjithnjë, kur urrej
ai që kalon ku nuk kaloj
ai që do të ngelet më këmbë
kur unë të bje.
Plep i bardhë
Lart këndojnë zogjtë
poshtë këndon uji.
- Lart e poshtë
shpirti im thërrmohet.
Zogu lëkund yjet
uji lëkund lulet
- Lart e poshtë
shpirti im dridhet.
León Felipe
(1884-1968)
Shkatërrojeni këtë varg
Shkatërrojeni këtë varg.
Shkuljani si ca dantella
rimën, metrikën, tingëllimin
e gjer edhe idenë.
Hidhjani fjalët në erë.
E nëse pas kësaj
do të ketë mbetur diçka
poezia do të jetë.
Ç’rëndësi ka
fakti
që ylli është larg
dhe pa gjethe
trëndafili?
Ne ende ruajmë
Dritën dhe aromën.
Të vijë poeti
Të vijë poeti.
E më keni sjellë këtu të numuroj yjet
të lahem në lumë e të vizatoj mbi rërë.
Kjo ishte marrëveshja.
E tani më vutë të ndërtoj hekura e dryna,
të mbush një karabinë e të jem kopjues gjyqi.
Më sollët këtu të këndoj në një dasmë
e më vutë të vajtoj mbi një varr.
Pedro Salinas
(1892-1951)
Etje
Sot t’i morën, portokall
të gjitha portokallet e florinjta.
I stivosën në arka
dhe i dërguan në det
drejt trevash pa portokaj.
Shumë pandehin
se s’të mbeti kurrgjë.
Mashtrohen, portokall.
Të mbetet fruti i dashur
veç për mua, të mbetet
fruti rrumbullak e i dendur
i hijes sate mbi tokë.
Edhe nëse askush s’e do
unë vij, fshehtas,
si një hajn, të shuaj
nën dallgët e padukshme
kaq të qarta, këtë etje
që kurrë
nuk ma paqtuan frutet e tua.
Po armiqtë?
Mure të lartë
harxhojnë vertikale
pagjumësi guri
mbi fushën e shkretë
(po armiqtë?)
Nga kullat
shihen udhët
nga ku vijnë të ngadalta
turmat e përunjura.
(po armiqtë?)
Porta e paprekshme
i shërben kalimit
të karvaneve me karroca
- verë, vaj, grurë -
(po armiqtë?)
Qytet kështjellash
roje
mbi tokë e shekuj.
Po armiqtë?
Vicente Huidobro
(1893-1948)
Ars Poetica
Të jetë vargu si një çelës
që hap mijëra dyer.
Një gjethe bie; diçka ndodh;
gjithë ç’sheh syri, të ngjizet
dhe shpirti i atij që mban vesh të drithërojë.
Shpik botë të tjera e kujdesu për fjalët;
mbiemri, kur nuk frymëton, vret.
Jetojmë nën zodiakun e nervave të tendosur,
muskuli var,
si një kujtim në muze;
por jo nga ky shkak jemi më të dobët:
fuqia e vërtet
rri në tru.
Pse i këndoni trëndafilit? O, poetë,
bëjeni të lulëzojë në poemë!
Vetëm për ne
jetojnë të gjitha nën Diell.
Poeti është një Zot i vogël.
Jorge Guillen
(1893-1985)
Toka e mbrame e mërgimit
Qysh tani mëgrimi mori fund.
Kjo gropë që s’e ka haberin
i kujt është emri mbi të
nuk i përket askujt
se ikanaku nuk i zuri vendin kujt.
S’ka më tokë në thellinën
e varrezës, aq larg,
këtu ku vetëm ne jemi
ca të huaj melankolikë.
Ai që mungoi për kaq hidhërim kohe
Prehet tani këtu
në tokën e mbrame të mërgimit.
Gerardo Diego
(1896-1986)
Ngadhnjim
Po
Nga lindja ne perëndim
ndehet një hark triumfi
Elefantë të frikësuar
kullosin në oazet e syve të mi
Dhe era përndritet
në thellësi të detit
Gjoksi im nuk lodhet së ndehuri harkun
Jeta
qytet i nëmur
nis të digjet
Le të bëjmë nga thirrjet tona
një femër të vetme
Vicente Aleixandre
(1898-1985)
Poeti sjell ndërmend jetën
Falmë: pata fjetur.
Me fjetë s’domethënë të rrosh. Paqe njerëzve!
Me jetue s’domethënë të rënkosh a të parandjesh fjalë
që do të na jetojnë më tej.
Të rrosh në to? Fjalët vdesin.
Janë të bukura kur tingëllojnë, por nuk zgjasin.
Kështu vjen qartësia e natës. Dje, kur mëngjesi
a dita, tek përmbushej, hidhte
rrezen e mbrame mbi fytyrën tënde.
Mbylli sytë nën penelin e dritës.
Fli.
Nata është e gjatë, por edhe ka ikur.
Jorge Luís Borges
(1899-1986)
Things that might have been
Mendoj përg jërat që mund të kishin qënë e s’qenë.
Traktatin e mitologjisë saksone të Beda nuk e shkroi.
Veprën e papërfytyrueshme që Dantja e paskësh veguar
Tek ndreqte vargun e mbramë të Komedisë Hyjnore.
Historinë pa mbrëmje të Kryqit të Jugut dhe mbrëmjen e kukutës.
Historinë pa fytyrën e Helenës.
Njeriun pa sytë që na u dhanë nga hëna.
Tri ditët e Getysburgut dhe Fitoren e Jugut.
Dashurinë që nuk e ndava.
Perandorinë e paskajshme që vikingët nuk deshën ta themelonin.
Tokën pa rrotë a pa trëndafila.
Mendimin e John Donne-it për Shekspirin.
Bririn tjetër të Njëbrirëshit.
Zogun fantastik nga Irlanda që ndodhet njëkohësisht
në dy vende.
Fëmijën që s’e pata.
Rafael Alberti
(1902-1999)
Burgos
Lermëni vetëm sot
të ruaj ura e kalesa
të mund t’u them ujrave
të rrjedhin më paqshëm.
Se vijnë verbane, verbane, verbane
duke goditur ballë e supe,
mikeshë, nër brigje.
Pablo Antonio Cuadra
(1912-2002)
Nata është një femër e panjohur
Dhe vajza e pyeti të huajin:
- Pse nuk hyn? Kam ndezur zjarrin
në dhomën time.
Dhe iu gjegj udhëtari:
- Jam poet. Nuk dua
veçse të njoh natën.
Atëhere vajza hodhi hi mbi zjarr
dhe i pëshpëriti nga gjysmëhija të huajit:
- Përqafomë. Dhe do të njohësh natën.