VANGJUSH V(Ë)LLAHU: Shkëputje nga dheu

1

Shkëputje nga dheu

Mundimet e shpirtit

Turren mbi trup

E ndjej tek paqja godet fort zemrën

Dhe si plumb rjedh ndër vena

Qarkullim i heshtur

Ka rrahje të forta

Kur shpirti shfaqet

Dhe hekur të shkrirë hedh mbi trup

Të kujton se ky mish

Është i dheshëm

Dhe yjet fshihen, dhe era nuk të rreh.

Kur tufani i madh të ka marrë

Dhe mikja ime në krah më flet

Tek gjendem në botën e nxehtë

Ku hijet janë të pa shoqëruara

Dhe dielli, hëna s'frymojnë jetë

U enda për pak çaste

Në botën e Hadesit

Shpirti im ish bërë një

Me tokën e nxehtë

Me hijet e vetmuara

Me zjarrin përvëlues

Me ty

Me mua

Dhe të ftohtin ndjeva të më prekë

Dhe një shtytje më ktheu mbrapa

Në mundimin e shpirtit

Në endjen e trupit në pluhur.

Bucuresti 2009

2

Brenda strukturës,

ku ngrohej ëndrra jonë

Hapet porta,

Hyn zbehtësisht e ftohtë

Struktura, brënda palltos sate

Rrëmoj thellë në të shkuarën

Në vegimet e mia të pakta fëmijnore

Plot vesë e pafajsi

Vështirë se ngatërrohen

Me terrin brënda meje, tani.

E kujtoj atë vijë të drejtë,

Të përcaktuar,

Që humbi.

Tiranë 2009

3

Mungesë e peshës,

Tym i rënë përtokë i rëndë,

I shpërndarë rreth fytyrës së varur prej hiri.

I afrohem dhe largohem, por largësia gjithmonë më rri pranë,

Është e vdekur kjo ndjenjë e pastër prej drite.

I shmangem këtij dielli sundues që brënda enëve të gjakut rri,

Doja ta takoja atë fytyrë prej hiri që hije largët le pas.

I afrohem në rrugët e errëta, po vetëm hijen arrij t’i shoh.

Koha ka krijuar një horizont prej mishi,

Dhe brënda kësaj kornize zhvillohen ngjarjet e historisë.

Ështe e ndaluar ta kalosh atë kufi të menduar,

Të prekësh boshtin bosh prej ajri.

Tiranë 2009


4

I

egërsi e trishtuar

verbuar bri cepit të hënës së thyer

shtrohet rrugëve me hijen lidhur në thembrat e sandaleve.

kërcitje dhëmbësh

parashtrohen si ushtri me nota muzikore të mbytura në erën e gojës

endja është përgjumur thellë në provincat e diellit

i cili në mesnatë ka shtrirë krahët e vetë tjetërkund

damarët e gjakut janë varur në lavaman dhe kthjellët pikojnë vesën e agimit

duke vështruar me habi

dhe kontrolli nis nga nervat qëndrorë të trurit drejt nje marshi funeber.

II

në dyqanin e antikuarëve në qëndër të qytetit dëshiroj të blej

një zemër me pluhur preardhjeje

lënë prej kohësh nga një poet i vjetër simbolist

kushton shtrenjtë për mua

për ty ndofta jo

por ty s'ka ç'të duhet.

III

kaloj përtej bulevardin e mendimit dhe hyj në shtëpinë tënde prej gome

sdi pse ndjenjën ndjej të pranishme aty.

Tiranë 2009

5

Mjaltë i ëmbël është nektari që marr nga goja jote,

Gjinjtë e tu si dy kodra, gjelbëruar dhe plot vesë,

Lëkura e njomë dhe e ftohtë si çaj kamomili kurmon.

I kthjellët trupi yt, i brishtë plot dritë

Trajta të pacënueshme

Struktura të thjeshta si kub, trekëndesh, reth... Je ti,

E bukur dhe e qetë, plot mirësi zgjuarësie,

Si afsh i ngrohtë parfumi yt,

Një ëndërr profetike shoh,

Përtej skajshmërisë sate

Si valë deti më ledhaton.

Mundohem te zgjohem,

Mundohem.

Tiranë 2008

6

Jo gjithmonë nata është e errët.

Dy trupa shtyhen fort, mundohen në mënyrë abstrakte

Mishi trupit epshin fal në errësirën pa hënë

Ta varim hekurin e rënë mbi zemrat dhe yjet t'i fikim

Qelqet s'e kanë më shkëlqimin e butë të verdhë

Tregëti trupash, aromë dheu i vjetër,

Kënaqësi skeletesh të verdhë

Alfabeti i dashurisë Tënd mungon o Zot i brishtë

Harrove të na falësh ëmbëlsinë dhe aromrat e Tua

Dritën e vërtetë prej dritës Tënde

E humbe durimin me ne

Dhe në humbje na le si trashëgim pavetëdijen

Më kot dy trupa shtyhen pa reshtur,

Mbetesh një UN i rëndomtë Krijues i Abrahamit dhe Moisiut

I Noes dhe i Lotit, i mëkatit dhe mëkatarëve

Dhe ja, lidhe dy trupa tokësorë, në bazë të virtytit dhe shëmbëllimit Tënd

I le dy trupa të humben në hapesirën e epshme bërë prej teje

Pushtetin, lavdinë dhe dritën i mban mbi tryezat e tua të bollëkut si zbukurime

Dhe me frutin tënd të vjetër mbarse botën dhe të vdekshëm na bëre

Po ku je, ku strukesh në orët e vona dhe shpëtim s'më jep

Të kërkoj në qiell ndër banesat e tua madhështore

Dhe ja, të gjej në tokë midis të vdekure duke i dhënë shëmbëllesat e tua të fundit.

E përdhosa tempullin tënd dhe e lashë në ikje

Asnjëherë këshillat e tua si mora të kaltra

Të lashë të harrohesh, të harrosh përjetë harresës tënde për ne.

Tiranë 2009

7

Ti nuk e di se unë netëve zgjuar rri dhe me vështrimin tim të përshkoj çdo damar

Dhe reagimet dhe shqetësimet e tua kur ti në tjetër botë të errët a të bardhë je

Ti nuk e di se kjo natë gjumin ma ka vjedhur dhe ty të ka lënë si frymëzim.

Ti nuk e di se vegimet e mia më shfaqen ende pa i mbyllur sytë nga hëna e kurmit tënd

Dhe ti në botën e ëndrave male dhe fusha me dëborë plot ndjen dhe ke ftohtë

Ti nuk e di se yjet një nga një filluan të shuhen dhe dielli herët krahët do shtrijë mbi qepallat e mia të plumbta.

Ti nuk e di në je a s'je me mua tek lehtaz ledhatoj me shpirtin tim lëkurën tënde të pastër

Dhe shoh se si ata sy çregullisht lëvrinë tek shohin të tjera gjëra tej vetmisë sime

Ti nuk e di se heshtur gjumin buzë shkëlqimit të xhamit ma ke varur dhe diellin pres të të ngrohë.

Unë e di, se dëshirë kam, zgjimin tënd të pres, plot aromë shpirtin të më mbushë.

Tiranë 2009

8

Shkëmbin e rrahu fort dallga e detit

E thau dhe e roniti dielli për vite me rradhë

Era copëza të vogëla i merr dhe si pluhur mbi hënën e detit i hedh

Në kohë të nxehta a kohë të ftohta i zhveshur dhe prapë i zhveshur qëndron me hirin e tij

Kaluan dhe u shkëmbyen, e panë nga larg e nga afër, e prekën dhe e shanë

Breza të tërë peshkatarësh i ndejtën pranë, rrjetat i ndenë dhe rrobat vunë të thahen

I dhanë dhe i morën kush një gur e kush një shkëlqim të kaltër,

E megjithatë, ai diellin e agimit pret i patrembur ta shohë dhe lëmyshqet

ngjitur si hije pas këmbëve t'ia ngrohë.

Tiranë 2008

9

Hingëllimën e fundit të rrugëve qielli gëlltiti,

Mbi gjakun e heshtur të ngrirë, të kuq,

Mbi fushat e nëmura të brengës, mendime të lagështa mbolli.

Qielli i vrenjtur plot me dritë të purpurt mendimit i hoqi skeletin,

Dhe me mishin e tyre dhe beton prej uji paqe të ngopur krijoi.

Fshehtësia u shfaq ndër fshetësitë dhe feja fenë zbuloi,

Kulla e Babelit mbi eshtra u ngrit, dhe themele

Prej hekuri të kuq ndërtoi.

Ika tutje, të gjej gjuhën time, armiqtë i lashë në rrugën me lule prej plumbi

Në ujrat e freskët kërkova të shoh fytyrën time që

Me retë ngatërrohej dhe si pluhur shformohej. Kështu

U përkula para altarit tim,

Altar i besimit të vetëm,

Dhe mbi jetën e zgjatur dhe të humbur krijova një zë të kthjellët si vesa.

U ula mbi qepallat e zjarrit të vonë, dhe qiellin e purpurt përlyer me gjak

E mora mbi altarin tim ta ngroh dhe këngë i këndova me ndjenjat e mia

Të gjata, në pyllin me pllaka dhe mure prej ëndrre,.

Një shirit i madh prej gome të zezë

Ngjiz të përzhitur një formë pa trajtë si qënie njeriu.

Tiranë 2009

10

Llampat ndricojnë mbi telat e rëndë që rëndesën e qiellit thyejnë

Yjet e treturr rjedhin poshtë mbi çatitë e zymta llamarine

Hijet e shumta lozin valle mbi njerzit kalimtarë

Hipin mureve të mpiksur

Në eshtrat e dritareve përthyhen dhe shkojnë në brendësi

Në tavolinat e gëdhendura me vdekje dhe humbje, mbi gjellët e ngrohta

Nata gjumin ka gëlltitur në fytin e saj të çjerë

Dhe heshtur përtyp çdo kujtim

Dhe në heshtjen e natës retë po shkelin.

Arkitektura e shkëlqimit psherëtin në fluturim.

U ndërtuan prej kohësh pallate prej guri e mishi, në formë kuboiti, pa shkallë

Vunë mbi kufijtë e vet shtazarakët gjemba, shtazarakët për të ndaluar

Dhe fanarët e gjatë dallimet na shfaqin mbi kokat tona

U lind nga kjo natë pluhur i ndryshkur ndriçimi dhe tinëz

U përdrodh ndër mushkritë tona prej plumbi.

Dhe duart i nxorëm nga trupi, këmbët i shkelëm dhe brinjët i hodhëm në tokë të mbijnë

Dhëmbët i shkulëm, gjerdanë për zonjushat prej bakri i bëmë

Dhe qamë të gjymtuar nëpër rrugët e botës të gjenim gjymtyrët

Por përpjekjet tona ishin nën erë.

Gjymtyrët ishin njëlloj, të mijat dhe të tuat me të tyret.

Viganë të uritur u sollën këndejmi dhe shtypën çdo hije në ecje

Dhe telat e varur për shpresat tona si gurë të çmuar i vunë në trup

Mbi çatitë e zymta u ulën, u çlodhën, ushqimin tretën

U ngritën dhe gishtat i zgjatën, brenda grykës tonë i shtrinë

Na nxorën prej andejmi çdo zorrë prej bakri,

Me kockat e njoma ndërtuan ushta dhe ushtarët pajisën për luftë

Lëkurat e dobta që era i përplasi ranë poshtë

Dhe ngritën kështu rrugë, trotuare, një qytetërim.

I heshtur mbi shkallët e mija po ri

Vështrimin gjithkund e lëshoj të lire në nuancat e kohës

Dhe viganët e lartë, përbindësha të djallëzuar me njëqind sy në stomak

Njerëz përtypin, në heshtje e zi

Edhe në këtë orë të vonë të natës.

Tiranë 2009

11

Të besoj në fjalët e mija shpesh e kam vështirë

Ndaj si bojë shpirtin le të rrahë në bardhësinë e patrajtë

Me gjurmë gjaku të zeza të njoma shoh tek mpikset e trashet,

Dhe në virgjërinë e fushës së bardhë të damkoset

Nga dejet e damarëve rrjedhin e mbushin këtë tubet të zi

Dhe varur mbi trup të ngrira rinë

Dhe nata e thellë zgavrat e syve më mbush

Me yjet shuar që përtej kafkës lodrojnë dhe në ajër peshë më mbajnë

Ndaj dhe nga enët e gjakut kam frikë mos përsëritem përditë

Dhe përditë i njëjti njeri lindet mbi tokën e bardhë,

Prej bakri lëkura ime më pushton fort muskujt

Dhe muskujt prej bronzi, eshtrat prej hekuri lidhin

Si burg i sigurisë më të lartë i formuar ky trup mban

Një frymë të heshtur ngjitur me luspa argjendi

Shpesh fjalë të ftohta prej qelqi thyhen mbi mua

Dhe frymëmarrja e ngurtë që thith më trazon

Ndaj ty të vështroj tinëz me sy të mprehtë, e përpiqem

Të hyjnizoj qënien tënde të lirë, të shkujdesur,

Kur unë si mallkim erdha mbi këtë tokë

Që netëve muret e rënda të përcjell me shkëndija zjarri që ngrihen në qiell

Dhe shuhen, humbasin përtej hapësirës

Si ky zjarr përvëlues në gjoks nuk doja të kisha

Për mallkim a dhuratë.

Tiranë 2009

12

Me padurim drita pret të dalë nga rezet e diellit dhe të përthyhet rrëzë maleve

Të prekë qëndrueshmërinë e fushave të kthjellta dhe të gëlltitet deri tej poshtë humnerave

Deti dallgët i përplas me forcë ujore dhe në gjoksin tim ngjan se hyjnë

Dhe era i tund dhe i hedh mbi hijet njerëz, përpara se hijet e mëdha të reve të vijnë.

Kërcitjet e degëve që drejt vdekjes shkojnë dëgjohen me përtesë dhe rënkime.

Tokën që këmba shkel dhe gjurmën e shkeljes le të vdekur ecën drejt padrejtimit

Nga flaka e diellit dhe hojet e avullit lind dhe rritet lehtaz gjelbërimi dhe bota

E cila anasjelltas ngutet dhe vdes në verbim të shohë më tej

Rrufetë presin të godasin dhe në shkëmb të bardhë të shndërrohen

Dhe pastaj perëndimi hijen time përcjellin në terr

Dhe me perëndimin vështroj se si perëndojnë portat e qytetit

Dhe vështroj se si gjithcka në hapësirë humbet dhe i drojtur pres

Agimin nga lindja të lindë sërisht.

Tiranë 2008

13

Të tërbohet heshtja kur takat e tua të puthin dyshemenë e drunjtë

T'u thyhet zemra të gjithë burrave kur në shtrat të biesh e zhveshur

E marrosur hëna të zbresë dhe me smirë të vështrojë dritën e kurmit tënd

Yjt vdiqën, nga shkëlqimi yt ranë një nga një duke u shuar

Pranvera si një gjethe e vyshkur thinjet dhe me lot sytë tek ty hedh

Dhe bota tundet sa herë ti shfaqesh në hapësirë

Hebrenjtë besimin kanë ndëruar dhe adhurimet ty t'i këndojnë ,

Ti je perëndesha e tyre

Lufta ka ndalur, të gjithë, çod gjë, të vështron parreshtur

Dhe heshtja do tërbohet

Dhe zemrat do thyhen

Dhe hëna dhe yjt do vdesin

Kur ti e dashur në shtrat të biesh e zhveshur

Dhe lehtas të më puthësh.

Tiranë 2009

14

Dhe kam një zjarr në gjoks

Kam një zjarr në gjoks

Një shpirt të përvëluar

Dhe fshehur dot s'e mbaj

Se ëndrat kanë mërguar.

Se çdo natë për mua

Yjet mban të shuar

Dhe dita ime e plotë

Diellin mban larguar.

Me bëhet sikur

Drejt universit shkoj

Ëndrrat të rilind,

Yjet të gjelberoj.

Por tok me hijen time

Po pijmë nganjë gotë

Dhe zemra ime e gjorë

Ma kthen në ujë të ftohtë

Dhe rreshtur më kujton

Se jam çmendur.

Bucureşti 2009

15

(Mos më gjykoni, nëse...)

Mos më gjykoni, nëse

Ju kam mashtruar

Falmëni që gjymtyrët ju mora

Dhe nga jeta ime ju dhashë.

Dashuria ime është larguar

Tejet ku ju s'mund të vini

Ndër yjet e flakëruar.

Hedh hapat e mi në hapësirë

Dhe pas ju lashë të gjithave

Ndaj ju

Mos më gjykoni, nëse

U duka për ju gjithmonë i huaj

Doja në pasqyrimet e mia

T'ju falja kuptimet e munguara të fjalës

Do doja që lulet t'i ndjenit

Qoftë edhe pa u ditur emrat.

Të flinit me mua mbi hënën e trëndafiltë

Dhe botës vështrimin t'i hidhnit

Doja të më kuptonit, si

Dhe përse unë e bëra dhe

Nuk e bëra atë apo këtë

Por s'mundem, ndaj

Falmëni dhe mos më gjykoni.

Bucureşti 2009

16

METAMORFOZA

Duar të mbështetura mbi tavolina gri

Dy duar

Tavolina pis

E njëjta ngjyrë me fytyrën e tij

Përpara një fibër çeliku e kalbur

Përdhe pikon lagështi

Dy llampa të vakëta

Verbim

Duart mbi tavolina nuk lëvizin

Vazhdojnë të jenë të ngrira

Asgjë s'ekziston më, në çdo tavolinë gri

Në çdo shtëpi kocka edhe njerëz

Për çudi flasin dhe heshtin

Nuk kuptojnë.

Tiranë 2006

17

U përpoqa të qetësoja rrëkenë

Pata vendosur t'i qëndroja larg

Ishte aq e fortë, kaq e heshtur

Nuk doja ta prishja.

Ndoshta disa zogj pinin ujin e saj të kaltër

Vendosa ta mbyll brënda, ta marr me vete dëshpërimin

T'i shfaqem përpara i urtë e i ftohtë

Noshta kjo rrëke po vrapon drejt plepit të lëkundur

U ktheva në fije hekuri dhe ujë

Me vaj nga altari i shenjtë u leva dhe

Iu afrova udhëtarëve, ballin tu ledhatoja

Rashë poshtë, ishin ujra të turbullt

Dhe pëllumba të zinj kish në qiell.

Bucureşti 2008

18

Kolona hekurash

Mundohen të prekin qiellin

T'i shpjenë dritën e tyre të vdekur.

Në rrënjët e tyre ndriçohen portrete

Portrete fëmijësh, të gjallë a të vdekur?

Zbehtakë

Përkëdhelin vetveten

Duke u ngrohur nën hijen e natës

Pastaj ngrihen dhe ecin lehtaz

Mbi kalldrëmet që hapin gojën për t'i kafshuar

Dritat lart janë ndezur

Poshtë, rrënjët e tyre

Po kalben

Jeta që gojë të fliste s'kish

Lart, llampat fiken

Poshtë, rriten eshtra.

Tiranë 2005

20

Tretem përsëri i vetmuar në praninë tënde

Je kaq pranë dhe kaq larg

Peshën e ajrit të rëndë nuk e thyejmë dot

S'kemi forcë

Dëshirë s'kam t'i bashkohem natës

Po s'kam dëshirë as agimin të pres

Dhe të më kujtojë se yjet janë shuar

Dhe orët e rënda m'i plagosën gjymtyrët një nga një

Të tkurrem në shtratin tonë është e kotë

Te dy kemi ikur

Dhe fjalimet tona mbetën të varura në mur

Kujtimet tona të jetuara padashur.

Të flas me hënën? E di

Nga pëshpërimat e mia do mendosh se

Kohët e fundit jam çmendur dhe se

Ngadalë po të harroj. Ah

Po ti fle, fle në paqen e luftës time

Dhe qepallat si perëndim t'u fikën në rregullat e jetës

Shkëlqimi t'u vel me kohën, dhe koha e pamposhtur

Me duart e saj plot muskuj i tret të gjithë

Dhe ky mbetet mallkimi jonë i parë

Kur frutin e ndaluar me duart e mendjes lakmues e prekëm.

Dëshiroja fort ta lidhja diellin në qiell, pranverën ta shtroja fushave

Dhe hëna Unë Jam-it ti shndriste si kurorë.

Dhe trëndafilat të çelnin pareshturr.

Dhe lumenjtë të rrjedhin pa u shterur

Ndër male e në zemrën time të kishte vetëm dritë

Dhe t'i shkelja me këmbë ata

Që hije diturie hodhën mbi kafkat tona të zymta

Dhe në kërkim të pafundësisë na lanë të endemi

Se zanafillën askush s'e zbuloi

Dhe mekanizimin tonë të ndërlikuar dhe hyjnor ta përtyp

Vetëm frymën do doja ta lija të lirë...

Por më kot.

Qepallat e tua si plumb janë mbledhur

Dhe fjalët e mia dëgjoj.


21

Më prit në 3 shtator do të vij

Takimi ynë do të jetë i çuditshëm kur ti të më thuash se s'je në qytet

Në profilet e dritareve do të shoh profile njerzish, vështrues të shkujdesur

Dhe duke të pritur të vish në trotuarin e djathtë

Do të shfaqet hija jote si postjer dhe do më thotë se ti s'mund të vish

Do më thotë edhe se vallzimi me ciganët do të zhvillohet njërherë tjetër

Dhe se ndalim makinash e kohe s'do të ketë

Do të shtrihem i lodhur nga e gjata rrugë në shesh dhe do të fle

Hija jote e gjatë dhe e shformuar gëzueshëm do të vijë deri te thembrat e tua

Dhe do më vijnë në ëndërr femra prej opiumi,

Barin e tokës si qeleshe sulltani në koke ta kem

Do vallzoj me shthurrjen mbi varret e motorrave të nxehur

Do them fjalë të mëdha që askush s'do ti kuptojë

Dhe me lakuriqësinë do përleshem lakuriq

Edhe kur nata yjet një nga një t'i varë mbi terrin e vet

Do zgjohem

Aty do jesh ti e pranishme pa postjer

Hija jote tjetërkujt një mesazh po i shpje

Se sot s'ke kohë, se vallëzimi me ciganët nuk do zhvillohet

Dhe se ndalim makinash e kohe s'do të ketë.

Tirane 2009

22

Spacio, spacio

Linja gri dhe të zeza bien poshtë

Pa peshë, pa vëllim

Trekëndësha të verdhë që puthen

Disa njolla të kuqe

Të gjitha në nje cep të spacios

Një ushtar i lodhur kalon në spacion e patrajtë

I prish të gjitha

Ikën. Zbrazëti.

Një zhurmë tingujsh nga e përtejmja e spacios

Nuk dihet se nga

Nuk dihet përse

Një pikë e njëtrajtshme

Peshon dhe bie në mes të bardhësisë

Humbet, mbytet dhe përsëri

Lindet.

Tirane 2009

23

Rrahja e zemrës një dhimbje të tmerrshme ndan

Një dhimbje të padurueshme.

Por dhimbja e saj prej vitesh na mban

Ndaj prej vitesh dhe është bërë e pandjeshme.

Pogradec 2004

24

Një yll i moshuar vendosi të vdesë,

U end nëpër qiellin me kaltërsi,

E ndjeva trishtimin e yllit në zemër,

E ndjeva si flakë m'u kthye në gji.

Lamtumirën e fundit ndër sytë e mi la,

Dhe lotët m'i ndriti në hënën e verdhë,

U shua ai yll dhe jetë më s'ka,

Në natën e vonë më braktisi.

Bucureşti 2009

25

Idhtar i ikonave më nuk jam,

Ato u thyen gjatë lutjeve të mia,

Ranë të rënda në tokën me dhjam,

Floriri i tyre si ndryshk psherëtiu.

Bucureşti 2009

26

Kush do t'u marrë aromë gonxheve të mia në dimër

Kush flokët e mi do përkëdhelë kur lehtaz nga koka do ndahen

Kush vallë do më përshëndesë

Kur rrugëve i gjymtuar dhe i marrë të dal?

Do shpërndaheni te gjithë në çdo anë

Të gjithë ju që deri dje

Ju kisha fare pranë.

Bucureşti 2009

27

Keni dëgjuar vallë për një djalosh të vogël

Që ëndrra të mëdha kish?

U end midis maleve të jetës

Dhe papritur

Në diellin përvëlues të dashurisë vdiq.

Bucureşti 2009