Iolanda MALAMEN
Poete dhe prozatore e shquar, gazetare, eseiste dhe përkthyese rumune, autore e vëllimeve Gjëndje hyjnore, Udhëtim në natyrë, Tokë nën dëborë, Një gur i bardhë mbi një gur të zi, Lulja që ec, Ëngjëlli i zbritur në rrugë, Ngadhnjimi i dantellës, Islanda e dytë (poezi); Unë, mjeshtëria e xhelatit dhe mbretëresha e pikëlluar, Shtëpia Verdi, Filipi dhe Margarita, Letër Lavuazierit, Alisa në Botën e Krimit, Antoni dhe Kavabata (prozë). Mes viteve 1983 dhe 1997, gjatë periudhës së diktaturës rumune dhe „tejzgjatjes së saj”, në shenjë proteste, Malamen nuk pranoi të publikonte as edhe një varg. Ka botuar pesë vëllime bisedash me shkrimtarë dhe artistë rumunë e të huaj, cilësuar si një ndihmesë e pashoqe në njohjen më të thelluar të letërsisë dhe arteve. Është laureate e Medaljes së Akademisë Femina për poezi në vitin 1999, e Çmimit APLER për gazetari kulturore (2006), e 8 çmimeve të Bashkimit të Shkrimtarëve të Rumanisë dhe Shoqatës së Shkrimtarëve të Bukureshtit për poezi, prozë dhe publicistikë.
(variantă)
Arunc haitei de cîini mîrîitoare şi înverşunate,
un rest de cuvînt. Un os descărnat.
Inima mea cîntă de iubire.
Îngerul mă recunoaşte. Surîde şi bodogăne.
Din viscerele lui urcă spre bolta înstelată emoţia pur omenească.
Va pluti spre cimitirul suav pînă se va pierde în desişurile morţii.
Noaptea mă găseşte în cartierul cu voci de lux şi noroi veşnic.
Bat la poarta cu numărul 54, şi un străin jumătate abis, jumătate tropăit de copite, apare cu ochii vicleni şi sterpi şi îmi dă de înţeles,
că inima lui cîntă de iubire.
Izgonit din iatacul plăcerilor tocmai aruncă spre bolta înstelată fără şovăire o unealtă strălucitoare
ce i-a străpuns întîi sîngele.
Locuieşte în casa cu pereţi din grozamă la numărul 54.
E însuşi plugarul ce ară glodul rozaliu al lui aprilie..
Scena va-ngădui jocuri mai slobode acum.
Aşa cum spune marele Ovidiu, Primăvara va fi tocmai la mijloc de drum...
Şi cînd mă gîndesc că tocmai ea, poezia
exprimă cel mai confuz entuziasm!
Îngerul meu avea genunchi de piatră şi molfăia între gingii o boare umedă,
mă plîng lui Dumnezeu.
Nu cumva îmi iese inima prin piele?
Inima mea cîntă de iubire.
Alături de tînăra cu rochie palidă, se află un bărbat cu chipul palid.
Mulţumită haosului general, vor împinge eroic tot ce e străin în jurul lor.
Inima mea cîntă de iubire.
În faţa ochilor se deschide ca o peşteră adîncă, o frază grea de sensuri şi împătimită de teorii.
Un mic declin existenţial pe care-l pun pe seama fervorii în iubire.
Dacă mă duc spre răsărit, nu e acolo,
Merg spre apus, dar nu e de găsit...În schimb el îmi cunoaşte fiecare pas.(Iov)
Sorb aurul lui aprilie pe care l-am dus la buze într-un moment de rătăcire.
Oraş violent şi osîndit.
Oraş cu respiraţie coclită.
Oraş orfan, promiscuu şi blînd,
Vezi, sorb chiar aur uneori din trupul tău posac.
Inima mea cîntă de iubire.
Aprilie îşi desface aripile ca o lebădă bolnavă.
În aprilie vînticelul cald învie şi oamenii se roagă lui Dumnezeu.
O doamne! Citind, iubind şi murind. Şi pe urmă?
(variant)
I hedh lukunisë hungëritëse e të egërsuar të qenve
një mbetje fjale. Një kockë të çmishëruar.
Zemra ime këndon dashuri.
Ëngjëlli më nje. Nënqesh e turfullon.
Nga thellina e tij ngrihet drejt kupës së yjtë ndjesia e kulluar njerëzore.
Do pluskojë mbi arrezën e hijshme dhe do humbet në ferrat e mortjes.
Nata më gjen në lagjen me zëra luksi e baltë të përjetshme.
Trokas në portën me numur 54, dhe një i huaj gjysma-hon / gjysma-trokamë
patkonjsh, fanitet me sytë dinakë e shkretanë dhe më jep të kuptoj
se zemra e tij këndon nga dashuria.
Dëbuar nga jataku i ëndjeve bash hedh drejt kupës së yjtë pa
stepje një mjet shkëlqimtar
që ia ka përshkuar fillimisht gjakun.
Banon në shtëpinë me mure shermasheku nr. 54.
Është vetë bujku që lëron truallin e roztë të prillit...
Skena do lejojë lojna më të lirshme tani.
Siç thotë i madhi Ocid, Pranvera do jetë bash në mes të udhës...
E kur mendoj se pikërisht ajo, poezia
shpreh më të paqartën dalldi!
Ëngjëlli im i kish gjunjët prej guri dhe përtypte mes mishrash një fllad të njomur,
I qahem Zotit.
Mos po më del zemra lëkurësh?
Zemra ime këndon nga dashuria.
Pranë rioshës me fustan të zbehtë, ndodhet një burrë me fytyrë të zbehtë.
Falë kaosit të përgjithshëm, do shtyjnë heroikisht gjithë ç’është e huaj rreth tyre.
Zemra ime këndon dashurie.
Para sysh hapet si një shpellë e thellë një fjali e rënduar nga kuptimet dhe
e përvujtnuar nga teoritë.
një rënie e vogël ekzistenciale që e shoh si pasojë e përvëlimit në dashuri.
Në shkofsha drejt lindjes, nuk është atje
Shkoj drejt perëndimit, por s’gjendet gjëkundi... përndryshe ai më njeh çdo
hap. (Jovi)
Ngjëroj ajrin e prillit që e çova tek buzët në një çast marramendjeje
Qytet i dhunshëm e i munduar.
Qytet me frymëmarrjen e ndryshkur.
Qytet jetim, i shthurur dhe i butë,
E sheh, po thith ar nganjëherë nga kurmi yt i vrenjtur.
Zemra ime këndon nga dashuria.
Prilli hap flatrat si një mjellmë e sëmurë.
në prill flladi i ngrohtë ngjallet dhe njerëzit i luten Zotit.
O, Zot! Me lexue, dashurue e vdekë. Po më pas?