HAEMUS
Revistë
evropiane * Revistă europeană
Themeluar në Bukuresht më / Fondată la Bucureşti în
1998
nga / de
Kopi Kyçyku
& Ardian Kyçyku
* * *
© Drejtues dhe botues / Directori şi editori
Kopi KYÇYKU & Ardian KYÇYKU
ISSN: 1454-1203
ISSN
electronic: 2069 – 153X
Nr. 58-61 / 2020
E-mail: asociation.haemus@gmail.com
www.revistahaemus.blogspot.com
www.librarium-haemus.blogspot.com
Përgjegjësia e përmbajtjes së
shkrimeve u takon autorëve.
Responsabilitatea pentru
conţinutul materialelor revine autorilor.
R e v i s t a H
a e m u s
– përmban studime, poezi, ese, prozë, dramaturgji,
artikuj shkencorë, përkthime, portrete, njoftime kulturore / conține studii,
poezii, eseuri, proză, dramaturgie, articole științifice, traduceri, portrete, informații culturale.
Përmbajtje / Cuprins / Content
Fjalori / Dicţionarul „H A E M U
S”
Longevitate / Jetëgjatësi
LINGVA
KALIST
PATRIARKU: Shenja
SHËN PETRO
DAMASKINI: Mure
PERLA
ARDITA JATRU: Vetmi / Singurătate
PËRSIATJE / CUGETARE
IOAN-AUREL POP: Pleqtë e rrezikshëm
CLIO
DIANE DUCRET: Gratë e diktatorëve.
Një Fyhrer i quajtur “Dëshirë”
PARNASSÓS
MARIKLENA NIÇO: Poezi/i. ***, În
strigătul tăcerii (Në britmë të heshtjes), zi de-zbor-scurt (ditë
fluturimshkurtër), Temporar, și în lucruri eterne (Përkohësisht, edhe në gjëra
të përjetshme), Un loc spre a te naște (Një vend për të lindur), ***, Mai multe
voci decât mesaje (Më shumë zëra se kumte)
HORIA GÂRBEA: Shenjat e kalimit / Semnele trecerii. do të jem (voi fi), ëndrra e harruar (visul uitat), shenjat e kalimit
(semnele trecerii), një yll mbi rrugë (o stea pe alee), disa pyetje (cîteva
întrebări), bregu tjetër (celălalt țărm), po sikur të shkruaja (ce-ar fi să
scriu), dashi (berbecul)
ESSE
ARIAN LEKA: Modernizmi në Shqipërinë
e paraluftës dhe Shqipëria dadaiste në komunizëm
SIGNUM
IULIA ENKELANA: Nishani (Monodramë e
dyfishtë) / Semnul. (Monodramă dublă)
LUPA E HULUMTUESIT /
LUPA CERCETĂTORULUI
ERANDA ALLMETAJ: Ligjërata e
brendshme e personazheve në disa prej prozave të shkurtra të Migjenit dhe shkrimitarit Lu Xun
THESARE / COMORI
“Iliada” e Homerit – një
epope e epopeve. KËNGA I
MEDALION
REXHEP SHAHU: Poezi/i. Mă fac seară
(Po bëhem mbrëmje), Încotro să merg (Nga të shkoj), Sinea-mi nebună-mi spune
(Vetja ime e çmendur më thotë), Sunt liber să mor (Jam i lirë të vdes), Unde să
ne coborâm ancora (Ku ta lëshojmë spirancën), Pământul e de nori (Toka është
prej resh), Veni-va o zi (Do të vijë një ditë), Schelet de zi fără ochi (Skelet
dite pa sy), Libertatea Morții (Liria e Vdekjes), Drumurile mele (Udhët e mia)
PROSA
HIQMET MEÇAJ: Broaștele își caută
rege (Bretkosat kërkojnë mbret)
MIHAI MATEIU: Gjahtari (Vânătorul)
LITERA
MIHAI PREPELIȚĂ: Mësoj (Învăț), Në
Ditën e Poetit (De Ziua Poetului), Ti nuk di çfarë shkruan... (Tu nu știi ce
scrii...), Unë nuk shkruaj... (Eu nu scriu...), Njëfarë dyshe më vete, për
poetë dhe poete (Un fel de dublete, pentru poeți și poete), Mendja e mbrame...
(Mintea cea de pe urmă...), Pastele (Pasteluri), Unë besoj... (Eu cred...)
PETRAQ RISTO: Îmi voi cumpăra un vârf
de munte (Do ta ble një majë mali), Partidă de şah în secolul al XXI-lea (Lojë
shahu në shekullin XXI), A venit fluxul
(Erdhi batica), Un umăr fraged la cabaret (Një sup i njomë në kabare), La Coney
Island cu Lorca (Në Coney Island me Lorkën), Un punct (.) (Një pikë (.),
Dansatorii iernii (Vallëzuesit e dimrit)
IONEL PINTILII: Grimca kujtese
(Fărâme de memorii), Gabim tokësor (Greșală lumească), Vështrim i hutuar
(Privire nedumerită), Panairi i fjalëve (Târgul de cuvinte), Fuqi e padukshme
(Forță invizibilă)
NINA CERANU: Një sprovë për poemë (O
încercare de poem)
NDUE UKAJ: Precum drumul lung (Si
udha e gjatë), Oglinda (Pasqyra), Vernisaj (Ekspozitë), Crucea (Kryqi),
Apocalipsa (Apokalipsi)
ZADE KUQI: Încă este noapte (Ende
është natë), Cu bucăți de dureri hrănesc
(Me copëra dhimbjesh ushqej), Păsări nenumărate are iubirea (Zogj pa fund ka
dashuria), Adun frânturi vechi de pâine (Mbledh copa të vjetra buke), Îmi ridic
pânzele (Po ngreh velat), Freamăt de asfințit (Drithërimë muzgu), Ceva frumos
nu se uită niciodată (Diçka e bukur nuk harrohet kurrë)
SILVIA ANDRUCOVICI: Ispita din urmă, Soțul
călător, Merg, Suspin, Petală și timp, Corijență
UNI-VERSUM
ANTON ÇEFA: Mbajtja e fjalës së dhënë
– një nga tiparet më të shquara të strukturës etike të shqiptarit (BESA)
ILLUSTRIBUS
ARDIAN
KYÇYKU: Disa veçanti të botimeve shqip në
Hapësirën Rumune
POETREE
ARDITA JATRU:
În șaisprezece grame de cosmos (Në
gjashtëmbëdhjetë gram kozmos), Unde m-am lăsat (Ku e lashë), Lume adormită (Botë
e përgjumtë), Veni o zi (Erdhi një ditë)
FLURANS ILIA:
Kuaj të bardhë si kreshtat e valëve, Ty
deti të përket, Nota të befta, Busulla, Shishe plastike, Pëlhurë, Çast, Asaj, Variacion
mbi të njëjtën notë, Këtu
MIJËVJETSHI I URTISË /
MILENIUL ÎNŢELEPCIUNII
SHËN PETRO DAMASKINI: Sepse e madhe
është lufta dhe kalimtare u është dobia…
IN/HUMANUS
Profecitë e mahnitshme të Mitar
Tarabiçit
KRITIKË / CRITICĂ
ARQILE GJATA:
Ndikimet e Folklorit të Trevave të
Labërisë në Poezinë e Ali Asllanit, Nexhat Hakiut dhe Fatos Arapit
@FIRMO
SHQIPTAR
OSEKU: Hapësira / Spațiul
IMAGO MUNDI
PIRO P. TASE:
History and Landscape of Albania in the
memoirs of William Martin Leake (1804)
MITOPOESIS
SHËN MAKSIM
DËSHMUESI: Thonjëza për lavdinë
MARIAN POPA: Raste letrare
VASILE ANDRU: Curs intensiv de
aplauze
ARIAN LEKA: Libra dhe heronj...
TRADITA / TRADIŢII
MIRCEA PERPELEA, MARCEL N. POPESCU: Voskopoja
– moment i pazakontë madhështie në historinë e arumunëve (vllehëve)
THEATRON
”... toata această luptă
produce o energie care naște Viul” – convorbire cu actrița
Anca Sigartău
IN MEMORIAM
ARTAN MINAROLLI: Ndeshja me Irlandën
N(T)EXT
TEUTA SADIKU:
Mos, bir…
ILJAZ BOBAJ:
Stâlpul anunţurilor (Shtylla e
lajmërimeve), Sentimentele (Ndjenjat), Fără fum fără flacără (Pa tym pa flakë),
Casa unde m-am născut (Shtëpia ku u
linda), Puterile (Pushtetet), Umbra
(Hija), Înăuntru şi afară (Brenda
dhe jashtë), Dacă... (Nëse...),
La ziua de naştere (Në ditëlindje)
AB HONORES
ANTON ÇEFA: Bardhësi me zdritje bore
- poezi / fragment
ANTON NIKË BERISHA: Shtegtimi
shpirtëror si shqiptim poetik
SHTEGTIM SHPIRTNOR: Poeti, Poezia ime,
Atdheu, Kangë për tokën time, Shqiptarja, Mall agimesh, Nanës, Mërgim, Djegie
me hyjzit e natës, Mbi greminë jeta varet, Lejleku, Mbramje maji, Jeta
DIXIT
ION D. SÎRBU:
Fytyra...
VINCENX
GOLLETTI BAFFA: Shërbimi më i bukur që ka jeta është e qeshura
ZONA
ROVENA VATA: “Hasi i andej dhe këtej
kufirit” i autorit Ramazan Bogdani
(AUTO)PORTRET
CORNELIU ZEANA: Vera (Kungim), Vara
(Cuminecătură), Të shkosh duke qeshur, (Să pleci râzând), Kohë e vonë verore (Târziu
de vară), Cikle me katër e me shtatë (Cicluri de patru și de șapte), Çoma, erë,
mallin (Du-mi, vântule, dorul meu), Goditje në zemër (Atac de cord), Baladë (Baladă), Rreth tavolinës (În jurul mesei), Lot për të rënin (Lacrimă pentru
cel căzut), E dashur, mos m'u largo! (Iubito, nu pleca de lângă mine!)
SCOLA
KLEMENTINA SHIBA: Frazeologjia e
përdorur në ligjërime të ndryshme, komunikim nëpërmjet në gjuhe autentike
LOTË DHE BUZËQESHJE /
LACRIMI ȘI ZÂMBETE
PËLLUMB KULLA: Mai vreți despre Belúl? (Doni më për Belulin?)
HERMES
AUGUSTIN CUPȘA: Criza de nervi și
prostituția, de la Anton Cehov la #Iampriceless
SCRIPTA MANENT
IULIA-MARIA KYÇYKU: „Neliniște” de
Linn Ullmann sau despre cum „nu se poate trăi fără dor”
URA LIDHËSE / PUNŢI DE
LEGĂTURĂ
EMIL BOTTA: Fantazmagoria, E shkuar, Ipoteshti,
Si një klithmë
A. E. BAKONSKY: Balada e stinës së
zgjedhur, Nihil, Elegjia I
MARIN SORESCU: Shekspiri, Shah, Sëmundja,
Ashkla, Duhej të mbanin një emër
NICOLAE LABIȘ: Idil, Albatrosi i
vrarë
DAN LAURENȚIU: Reja e artë, Kthimi i
djalit plangprishës
GABRIELA MELINESCU: Prill, Stola të
drunjtë, Reja
IOANA
DIACONESCU: Poema flokëbardhë, Dashuria
që duhej të kish qënë
DANIELA CRĂSNARU: Tepër femërore, Fitore
DUO
„Kur jam në Rumani, më
mungon Shqipëria. Kur jam në Shqipëri, më mungon Rumania” (Intervistë
me akademikun KOPI KYÇYKU)
BIBLIOTHAECA HAEMUS
Një libër-kyç
PENA QË S’U THYEN / CONDEIE
CARE NU S-AU FRÂNT
LAZËR RADI: A îndrăzni a scrie – nebunia însăși! (Me guxue me shkruejtë – çmendunia vetë!)
JOZEF RADI: Trăiesc sub același
acoperiș cu ucigașii de poeți (Jetoj nën nji strehë me vrasësit e poetëve), M-am
rugat ierbii (Iu luta barit...), Ploaia mi-a luat tot (Shiu m'i mori t'gjitha), Apocalipsă (Apokalips), Sărbătoarea
morții (Festa e vdekjes), Am dormit în tine (Fjeta n'ty), *****
ARTE
DENIS BIZHGA: Figura e rapsodit
popullor si interpret nё veglёn muzikore dhe si poet. Shqyrtimi i rastit tё
lahutёs nё “Eposin e Kreshnikёve”
DULCIS IN FUNDO
VASILE ANDRU: Galeria și Piscul
BASHKËSI / COMUNITATE
URAN BUTKA: Libra të shtypura në Rumani
BIS REPETITIA PLACENT
Zanafilla e etruskëve, Roma
dhe ndikimi i etruskëve, Organizimi i qyteteve etruske, Deshifrimi i shkrimit
kuneiform, Deshifrimi i hieroglifeve, Deshifrimi i shkrimit finikas, Rruga nga
piktogramet tek alfabeti
Revista Haemus Info – 562