Përktheu Viktor BAKILLARI
TITULLI NË GJUHËN FRËNGE “LE PROPHÈTE”
AUTORI: KHALIL GIBRAN (HALIL XHIBRANI)
SHQIPËROI: VIKTOR Z. BAKILLARI (viktorbakillari@yahoo.com)
REDAKTOI: Prof. Dr. NONDA VARFI
ISBN: 99943-628-5-2
Al - Mustafai, i zgjedhuri nga Zoti, i adhuruari, agimi i jetës së vet, kishte pritur plot 12 vjet në qytetin e Orfalezës kthimin e anijes, e cila do ta binte sërish në ishullin e lindjes.
Dhe ja, viti i dymbëdhjetë, në ditën e shtatë të shtatorit teksa i ngjitej një kodre që ngrihej matanë bedenave të qytetit, hodhi vështrimin në drejtim të detit, pa anijen që përparonte bashkë me një mjegull të lehtë.
Kanatat e zemrës iu hapën plotësisht dhe gëzimi i tij fluturoi tutje mbi dallgët. Atëherë mbylli sytë dhe në qetësinë e shpirtit u kroth në lutje.
Por, ndërsa zbriste kodrën, një trishtim i ri e kaploi dhe tha me vete: Po si t’ia bëj që të nisem i qetë dhe jo i brengosur? Jo, nuk mund të largohem nga ky qytet pa një brengë në zemër.
Të gjata qenë ditët e hidhura që kalova nën strehën e bedenave të tij, të gjata netët e vetmisë; e kush do të ndahej nga dhimbja dhe nga vetmia pa brengë?
Të shumta janë parcelat e shpirtit që shpërndava nëpër këto rrugë; të shumtë fëmijët e dëshirës sime që ecin këmbëzbathur nëpër këto kodra, e pra nuk mundem të shkëputem dot pa një barrë, pa një mundim.
Nuk është një petk që e heq sot, është një lëkurë që duhet ta zhvas me duart e mia.
Nuk është një mendim që po braktis, është një zemër e zbutur nga uria dhe etja.
Megjithatë, nuk mund të pres më.
Deti që thërret gjithçka pranë vetes, po më thërret dhe mua, prandaj më duhet që të hipi në anije.
Të qëndruarit, megjithëse orët digjen gjatë natës, do të ishte për mua kallkanosje, kristalizim, burgosje brenda në një midhje.
Do të dëshiroja të merrja me vete gjithçka që njoha këtu.
Po si?
Një zë nuk mund të mbajë gjuhën dhe buzët që i kanë dhënë krahë. Ai duhet të jetë vetëm në kërkim të hapësirave qiellore.
Shqipja përshkon hapësirën përballë diellit e vetme dhe pa folenë.
Kur mbërriti në fund të kodrës, u kthye dhe një herë nga deti dhe pa anijen që i afrohej portit, në bashin e së cilës kishte marinarë, njerëz të vendit të tij.
Vrundulli i shpirtit e çoi drejt tyre dhe u tha:
Bij të nënës sime të moçme, kalorës të baticë – zbaticave!
Kushedi sesa gjatë keni lundruar nëpër ëndrrat e mia.
Dhe ja, tek ju shoh tani pas zgjimit tim i cili s’është tjetër veçse ëndrra më e thellë.
Tashmë, unë jam gati të nisem, të gjitha velat janë ngritur dhe pres me padurim erën.
Tani s’më mbeti gjë tjetër veçse të marr njëherë frymë në këtë ajër të palëvizshëm dhe të hedh me dashamirësi vështrimin pas meje.
Unë do të zë vend mes jush, lundërtar mes lundërtarësh.
Dhe ti, o det i madh, at i përgjumur,
Që je e vetmja paqe dhe liri për lumin e vogël e të madh,
Ky lum i madh nuk do të formojë më veçse një gurgullimë në lirishte,
Para se të vijë te ty, pikë e pafundme e një oqeani të pafund.
Duke u çapitur vuri re nga larg burra dhe gra që kishin lënë arat, vreshtat dhe nxitonin drejt portave të qytetit.
Dëgjonte zërat e tyre që e thërrisnin fort në emër si dhe që thërrisnin njëri – tjetrin nga ara në arë për lajmin e mbërritjes së anijes.
Dhe tha me vete:
Të jetë vallë dita e lamtumirës ditë bashkimi?
Dhe të thonë vallë që kjo mbrëmje do të jetë agimi im?
E ç’t’i jap atij që ka lënë parmendën në mes të brazdës, apo atij që ka ndalur mokrrat e mullirit?
A do të bëhet zemra ime një pemë me degë të përkulura nga frutat, të cilat mund t’i këpus e t’ua jap?
A do të rrjedhin dëshirat e mia si një krua që unë të mbush kupat e tyre?
Të jem vallë një harpë që të më cikë dora e të Fuqishmit, apo një fyell që të më përshkojë fryma e tij?
Lypës qetësish, ja se çfarë jam unë, po çfarë thesari kam zbuluar në qetësitë për t’u përhapur pa shqetësim?
Nëse kjo ditë është dita e të korrave të mia, në cilat ara e kam mbjellë farën, dhe në çfarë stinësh të harruara?
Nëse kjo është ora kur unë duhet të tund fenerin tim, nuk do të jetë flaka ime ajo që do të digjet përbrenda.
I zbrazët dhe i zymtë do të jetë feneri im,
Roja e natës do ta mbushë me vaj dhe gjithashtu do ta ndezë.
Këto gjëra u thanë me fjalë. Por në zemrën e tij qëndronte një fjalim i heshtur, sepse nuk mund ta shprehte të fshehtën e tij më të thellë.
Kur hyri në qytet, të gjithë erdhën për ta takuar dhe iu drejtuan si me një zë të vetëm.
Pleqtë u afruan dhe i thanë:
Mos na lër tani.
Ti ke qënë meridian në muzgun tonë, dhe rinia jote na mbrujti me ëndrra për të ëndërruar.
Ti nuk je as i huaj, as mik i përkohshëm mes nesh, por djali ynë dhe i dashuri ynë.
Mos i lër sytë tanë të treten nga malli për fytyrën tënde.
Priftërinjtë dhe priftëreshat iu drejtuan kështu:
Mos qoftë thënë që dallgët e detit të na ndajnë dhe vitet që ti kalove me ne mos u kthefshin në kujtime.
Si shpirt ke ecur mes nesh dhe hija jote qe dritë që rrezatoi mbi fytyrat tona.
Ne të kemi dashur pa masë. Po dashuria jonë ishte memece, e mbuluar me vello. Por ja që tani, ajo rend pas teje dhe kërkon të rrijë me ty e zbuluar.
Gjithmonë kështu ka qënë: Dashuria nuk i njeh thellësitë e saj deri në çastin e ndarjes.
Të tjerë vrapuan duke iu përgjëruar me lot në sy. Ai nuk u përgjigj, por vetëm tundte kokën, dhe ata që ishin pranë panë lotët t’i binin çurk mbi gjoks.
Pastaj të gjithë u drejtuan për nga sheshi i madh para tempullit. Një grua me emrin
al – Mitra doli nga vendi i shenjtë. Ajo ishte fallxhore.
Ai e kundroi me një dashuri shumë të madhe, sepse ajo ishte e para që e ndoqi dhe që i besoi kur, i porsaardhur, nuk kishte veçse një ditë që kishte mbërritur në qytet.
Ajo e përshëndeti duke i thënë:
Profet i Zotit, në kërkim të absolutes, po bën kohë që vëzhgon largësitë për të parë anijen tënde.
Tashmë, ajo ka mbërritur në port, dhe tani, ti duhet të nisesh. I madh është malli yt për vendin e kujtimeve të tua dhe për vendbanimin e dëshirave të tua më të mëdha. Ne nuk duam që të të lidhë dashuria jonë, as që të mbajnë nevojat tona.
Megjithatë, ne kemi një lutje tër ty: Para se të largohesh prej nesh, na fol dhe le të diskutojmë për të vërtetën tënde.
Ne do ua përçojmë fëmijëve tanë dhe ata do të bëjnë të njëjtën gjë me fëmijët e tyre. Kështu, ajo nuk do të harrohet kurrë.
Gjatë vetmisë ke bërë roje me ditët tona, dhe gjatë qëndrimit tënd zgjuar ke dëgjuar të qarat e ngashëruara dhe të qeshurat e gjumit tonë.
Tregona, atëherë, dhe na përshkruaj gjithçka që të është treguar për atë që ekziston midis jetës dhe vdekjes.
Ai u përgjigj:
O njerëz të Orfalezës, e për çfarë t’ju flas tjetër pos asaj që edhe në këtë çast lëviz në shpirtin tuaj?
Atëherë al – Mitra tha: Na fol për dashurinë.
Ai ngriti kokën dhe shikoi turmën mbi të cilën kishte pllakosur një heshtje e madhe. Me një zë të sigurt tha:
Kur dashuria ua bën me sy, ndiqeni,
Paçka se rrugët e saj janë të rrëpira dhe thikë.
Dhe kur ajo ju mbulon me krahët e saj jepjuni,
Edhe sikur shpata e fshehur në pendët e saj t’ju plagosë.
Kur ajo ju flet, besojini,
Edhe sikur zëri i saj t’ju prishë ëndrrat si era e veriut që shkatërron kopshtin.
Sepse po ju vuri kurorë dashuria, ajo do t’ju kryqëzojë gjithashtu. Dhe nëse është për rritjen tuaj, ajo është gjithashtu dhe për krasitjen tuaj.
Ashtu siç rritet ajo deri në lartësinë tuaj për të ledhatuar lastarët tuaj më të brishtë që fërgëllojnë në diell,
Po ashtu zbret deri te rrënjët tuaja dhe shkund dheun e ngjitur në to.
Si duajt e grurit, ju mbledh dhe ju shtrëngon pas vetes.
Ajo ju hedh për t’ju zhveshur.
Ju shosh për t’ju qëruar nga bëzhdilat.
Ju sit për t’ju çliruar nga cipa.
Ju shtyp në havan derisa të zbardheni.
Ju mbrun fort derisa t’ju bëjë petë;
Pastaj ajo ju fut në zjarrin e saj të shenjtë me qëllim që ju të bëheni bukë e shenjtë për gostinë e shenjtë të Zotit.
Dashuria ju bën të duroni të gjitha këto me qëllim që të njihni të fshehtat e zemrës dhe, përmes kësaj njohjeje ju do të bëheni copëz e zemrës së Jetës.
Por në qoftë se nga mungesa e guximit, ju s’do të kërkonit gjë tjetër pos paqes, dashurisë dhe kënaqësinë e thellë,
Atëherë do t’ia vlente më mirë që ju të mbulonit lakuriqësinë tuaj dhe të dilnit nga foleja e saj,
Për të hyrë në botën e pastinë, tek e cila do të qeshni, por jo me të gjithë të qeshurën tuaj, dhe do të qani, por pa i zbrazur të gjithë lotët tuaj.
Dashuria nuk jep veçse nga vetja dhe po kështu nuk merr veçse nga vetja.
Dashuria nuk ka dhe nuk do të dinte të ishte e kamur. Dashuria nuk sundon dhe nuk do të mund të sundohej.
Sepse dashuria i mjafton dashurisë.
Nëse dashuroni, ju nuk duhet të thoni:
“Zoti është në zemrën time”, por më mirë: “Unë jam në zemrën e Zotit”.
Dhe mos t’ju gënjejë mendja se ju përket juve për të drejtuar rrjedhën e dashurisë, sepse është dashuria, nëse ju e gjykoni të denjë, e cila do të drejtojë rrjedhën tuaj.
Dashuria s’ka dëshirë tjetër veçse të përmbushet.
Po nëse dashuroni dhe nuk mund t’u shpëtoni dëshirave tuaja atëherë u bëftë kështu:
U shkrifshi dhe u bëfshi si uji i kulluar i një rrëkeje që këndon melodinë monotone të natës,
Njofshi hidhërimin e një dhembshurie të papërmbajtur,
U lëndofshi për botkuptimin që keni mbi dashurinë,
Humbshi gjakun tuaj vullnetarisht dhe me gëzim,
U zgjofshi agimeve, me zemrën në krahë, dhe falenderofshi për një ditë të re dashurie,
U çlodhshi në orën e mesditës dhe meditofshi ekstazën e dashurisë,
U kthefshi në mbrëmje në vatrën tuaj me mirënjohje,
Pastaj fjetshi duke pasur në zemër një lutje për qënien e dashuruar dhe një këngë lëvduese në buzë!
Al – Mitra e mori prapë fjalën: Mësues, ç’mund të na thoni për Martesën?
Ai u përgjigj:
Bashkë keni lindur dhe bashkë do të qëndroni gjithmonë.
Kur flatrat e bardha të vdekjes do të shkapërderdhin ditët tuaja, ju do të jeni së bashku.
Po, do të jeni bashkë në kujtesën e heshtur të Zotit.
Por pastë hapësira në harmonitë tuaja.
Erërat e qiejve vallëzofshin midis jush.
Duajeni njëri – tjetrin, por mos e bëni dashurinë burg:
Le të jetë më mirë një det i lëvizshëm midis brigjeve të shpirtrave tuaj.
Mbushni, secili, kupën e tjetrit, por mos pini nga e njëjta kupë.
Jepini njëri – tjetrit nga buka juaj, por mos ndani të njëjtën kafshatë.
Këndoni dhe hidhni valle bashkë dhe gëzohuni, por secili të qëndrojë i veçuar,
Ashtu siç janë të veçuar telat e utit edhe pse vibrojnë për të njëjtën muzikë.
Jepni zemrat tuaja, por pa u druar nga tjetri.
Sepse zemrat tuaja vetëm dora e Zotit mund t’i nxërë.
Dhe ngrihuni së bashku, por jo shumë pranë njëri – tjetrit:
Sepse kollonat e tempullit ngrihen veç e veç,
Dhe lisi me selvinë nuk mund të rriten në hijen e njëri – tjetrit.
Një grua që mbante një të sapolindur në gji i tha: Na fol për Fëmijët.
Ai tha:
Fëmijët tuaj nuk janë fëmijët tuaj.
Ata janë djem dhe vajza të dëshirës së Jetës për veten e saj.
Ata dalin nëpërmjet jush, por nuk vijnë prej jush,
Edhe pse janë me ju, nuk ju përkasin.
Ju mund tu jepni atyre dashurinë tuaj, por jo mendimet tuaja,
Sepse ata kanë mendimet e tyre.
Ju mund të strehoni trupat, por jo shpirtrat e tyre,
Sepse shpirtrat e tyre banojnë në shtëpinë e së nesërmes, të cilën ju nuk mund ta vizitoni dot as në ëndërr.
Ju mund të përpiqeni të jeni të ngjajshëm me ta, por mos kërkoni që t’i bëni të ngjashëm me veten tuaj,
Sepse jeta nuk kthehet mbrapsht dhe nuk merret me të shkuarën.
Ju jeni harqet prej të cilëve janë lëshuar fëmijët tuaj si shigjeta të gjalla.
Harkëtari merr në shenjë nishanin në trajektoren e pafundësisë dhe Ai ju përkul me të gjitha fuqitë me qëllim që shigjetat të jenë të shpejta dhe flurudha e tyre e largët.
Le të jetë përkulja juaj në dorën e Harkëtarit për gaz e për të mirë. Sepse ashtu siç do Ai shigjetën dhe fluturimin e saj, po ashtu do edhe harkun në qëndrueshmërinë e tij.
Pastaj e mori fjalën një pasanik: Na fol për Dhuratat.
Ai u përgjigj:
Ju jepni pak kur s’jepni gjë tjetër pos të mirave tuaja.
Vetëm duke dhënë nga vetja, ju jepni vërtet.
Në fund të fundit, çfarë janë të mirat tuaja përveçse pasuri që e ruani dhe e mbroni nga frika se mos nesër do të keni nevojë për të?
Dhe e nesërmja, çdo t’i sjellë e nesërmja qenit shumë të kujdesshëm që fsheh një kockë duke e mbuluar në rërën e virgjër në kohën kur ai shoqëron pelegrinët që shkojnë drejt qytetit të shenjtë?
Dhe ç’është frika e nevojës në mos vetë nevoja?
Frika e etjes, në kohën që puset janë të mbushur plot me ujë, a nuk është kjo vallë etja e pashueshme?
Disa japin pak nga bollëku që kanë. Këtë ata e bëjnë me qëllim që të flitet për ta, por ky urim i papohuar i bën dhuratat e tyre të papastra.
Të tjerë kanë pak, po e japin të tërën. Këta janë ata që besojnë te jeta dhe te zemërgjerësia, dhe qilari i tyre nuk zbrazet kurrë. Të tjerë akoma, japin me gëzim, dhe ky gëzim u shpërblehet.
Por ka dhe nga ata që japin me zor dhe ky zor është pagëzimi i tyre.
Me së fundi, ka dhe nga ata që japin dhe nuk ndjejnë asnjë lloj brenge, veç asaj që kërkojnë gëzimin ose që japin me idenë që të jenë të virtytshëm.
Ata japin ashtu siç jep mërsina, atje tej te lugina, e cila lëshon erëmimin e saj nëpër hapësirë.
Zoti shprehet me anën e duarve të njerëzve dhe i buzëqesh tokës nëpërmjet syve të tyre.
Është mirë të jepni kur ju kërkojnë, por është më e parapëlqyeshme që të jepni pa ju kërkuar dhe kur ju vetë e keni kuptuar nevojën e ngutshme.
Për atë që është bujar, kërkimi i krijesës e cila pranon të marrë është një gëzim më i madh sesa ai i dhënies.
A do të dëshironit që ju të ruanit çfarëdo qoftë?
Do të vijnë një ditë ku të gjitha të mirat tuaja do të shpërndahen.
Jepini pra më mirë qysh tani: le të jetë stina e dhënies suaj dhe jo e trashëgimtarëve tuaj.
Shpeshherë thoni: “ Unë do të jepja me kënaqësi, por vetëm për ata që e meritojnë.”
Pemët që janë në pemishten tuaj nuk thonë kështu, as kopetë në kullotën tuaj.
Ato japin për të jetuar sepse mbajtja për vete do të thotë marrje fund.
Ai që është i denjë të presë ditët dhe netët e tij, është sigurisht i denjë edhe për të marrë gjithçka që ju mund të jepni.
Ai që e ka merituar të pijë në oqeanin e jetës, meriton gjithashtu që ta mbushë kupën e tij në currilën e ujit tënd.
Po a mund të ketë meritë më të madhe sesa ajo që gjendet te guximi dhe te besimi, apo dhe te përdëllimi për të marrë?
Po ju, kush jeni ju që qëniet njerëzore të shkafanjisin gjoksin dhe të zbulojnë krenarinë e tyre duke ju lejuar kështu që të shikoni dinjitetin dhe krenarinë e tyre të pacipë?
Mundohuni pikësëpari që të jeni vetë të denjë për të dhënë dhe të jeni mjete nga ku kalon dhurata.
Në të vërtetë, është jeta ajo që jep jetë, ndërsa ju që e quani veten dhurues, s’jeni veçse dëshmitarë.
Ju që merrni – dhe që të gjithë ju merrni – nuk e merrni përsipër peshën e mirënjohjes, me qëllim që të mos ta përkulni dhe të mos ta bëni dhuruesin që të përkulet nga një zgjedhë.
Ngrihuni më mirë së bashku me të dhe mbështetuni te dhuratat e tij si mbi krahë,
Sepse të brengosesh shumë për borxhet, do të thotë të dyshosh te bujaria e tij, e cila ka për mëmë tokën me zemër bujare dhe për at Zotin.
Ndërkohë një hanxhi plak i tha:
Na fol për Pijen dhe për Ushqimin.
Ai u përgjigj:
Unë do t’ju uroja që të jetonit me parfumin e tokës dhe, ashtu si pema, të ushqeheshit me dritë.
Por meqë ju duhet që të vrisni për të ngrënë dhe t’ia hiqni të sapolindurit mëkimin e nënës për të shuar etjen tuaj, le të jetë ky një akt përgjërimi,
Dhe tryeza juaj qoftë një altar, mbi të cilin u sakrifikofshin krijesat e pastra dhe të pafajshme që rendin nëpër pyje e fusha, në përfitim të asaj që është më e pastër dhe më shpirtdlirë te njeriu.
Kur ju vrisni një kafshë, thuajani asaj me vete:
“Nga e njëjta fuqi që të flijon ty, do të flijohem edhe unë, dhe ashtu si ti edhe mua do të më hanë.
Sepse ligji që të shtiu në dorën time, do të më shtjerë dhe mua në një dorë më të fuqishme.
Gjaku yt dhe imi nuk janë veçse limfa që ushqen pemën qiellore.”
Dhe kur ju kafshoni një mollë thoni me vete:
“Farërat e tua do të mbijetojnë në trupin tim,
Dhe burbuqet e tua do të çelin nesër në zemrën time.
Aroma jote do të jetë fryma ime,
Dhe së bashku do të jemi të gëzuar në çdo stinë.
Në vjeshtë, kur të vilni rrushin e vreshtave tuaja për ta shtypur thoni me vete:
“Unë gjithashtu, jam një vresht, dhe vilet e mi do të shtypen,
Dhe ashtu si vera e re, unë do të ruhem në qypa të përjetshëm.”
Në dimër, kur ju nxirrni verën, le t’ia marrë zemra jote një kënge për çdo kupë,
Dhe le të jehojë në këtë këngë një përkujtim i ditëve të vjeshtës për vreshtin dhe për shtypësen e rrushit.
Pastaj një punëtor tha: Na fol për Punën.
Ai u përgjigj duke thënë:
Ju punoni që të përparoni me ritmin dhe shpirtin e tokës.
Sepse të rrish kot do të thotë të bëhesh i huaj për stinët dhe të dalësh nga hullia e jetës që përparon me madhështi dhe me një nënshtrim krenar drejt pafundësisë.
Kur ju punoni, jeni fyell nëpër të cilin shushurima e orëve kthehet në muzikë.
E cili prej jush do të pranonte të ishte kallam memec dhe i heshtur, kur gjithë pjesa tjetër e universit këndon njëzëri?
Gjithmonë ju kanë thënë se puna është një mallkim dhe përpjekja një dhimbje.
Por unë do t’ju them se duke punuar do të përmbushni një pjesë të ëndrrës më të vjetër të tokës, pjesë që ju është dhënë në çastin kur kjo ëndërr u trupëzua,
Vetëm duke ju shtrënguar të punoni, do të keni vërtet dashuri për jetën,
Dhe duke dashur jetën permes punës, do të zbuloni sekretin më thelbësor të saj.
Por në qoftë se gjatë vuajtjeve, e quani lindjen e pikëllimit dhe peshën e mishit si mallkim të shkruar në lule të ballit, atëherë unë do t’ju përgjigjesha se vetëm djersa e ballit tuaj do t’ua heqë atë që është shkruar atje.
(Vijon)