Savatie Baştovoi (l. 4 gusht 1976, Kishinjev) është murg ortodoks,
eseist, poet dhe romancier rumun.
1. Mos harro se duhet të vdesësh
Kur isha dy vjeç,
rashë nga koleshka e lidhur pas kalit, ndërsa babai eci më tutje pa më vënë re.
Babai ishte pylltar asokohe dhe ngjarja ndodhi bash te porta e Orikovës. Kur
kali u nis, unë rashë mbi dëborë dhe u përzieva me qiellin e bardhë të dimrit.
Atëhere pata për herë të parë vegimin e vetmisë dhe të vdekjes. Mbaj mend se
isha i veshur me një ca kominoshe të kaltra me kapuç. U ktheva i heshtur në shtëpi,
tek nëna, duke u çapitur ngadalë, për t’i dhënë tim eti kohë të më arrinte.
2. Mos harro se duhet të duash
Gjëja më e
tmerrshme që mund t’i ndodhë një njeriu është të mos e duan. Por besoj se edhe
më e tmerrshme është të mos duash. Gjithmonë e kam pasurt më të lehtë t’i dua
njerëzit, të gëzohem kur i shoh. Prandaj s’kam pasur asnjë pengesë për ta
kuptuar Ungjillin. Kur bëja ndonjë të pabërë, nëna më thoshte: ”Largomu, nuk dua të të shoh!” Ky ishte për
mua ndëshkimi më i hidhur, të cilin e përjetoja si një dëbim nga Parajsa. Shën
Isak Siriani thoshte se zjarri i ferrit
nuk është gjë tjetër veçse dashuria e humbur, të cilën je i dënuar ta shohësh përjetë.
3. Mos e çmo në të holla atë që Zoti ta ka bërë dhuratë
E kam kuptuar këtë
në rinin e hershme. Isha nxënës në Liceun Artistik („Octav Băncilă”) të Jashit, nëna më çoi në Shën Petërburg të shoh
Ernmitazhin. Atje bujtëm tek një familje abhazësh, një grua e ndarë nga burri,
me dy fëmijë, por tejet e shkathët. E quanin Izolda dhe ajo ma bleu të parën
kitarë. Zoti i dhëntë shëndet! Kishte një furrë gatimi dhe fitonte mirë. Unë
kurrë nuk kisha parë aq të holla. Izolda shiste mish të pjekur natën, gjer në të
gdhirë, se ishin netët e bardha. Ndonjëherë dilja edhe unë me ta, se ishte diçka
tërheqëse. Ata piqnin e shisnin mish, ndërsa unë vizatoja mbi një dosje të mbështetur
mbi gjunjë. Kur ata hanin, unë kisha kohë t’u ‘vidhja’ portretet. Një burrë
tullac e gazmor m’u afrua dhe nisi të bërtiste: “Po ky jam unë! Jam vërtet unë! Sa të bën të ma shesësh?” Unë jua
fal, nuk shes. Dhe ia dhurova atë portret. Burri më dha megjithatë një dollar,
ishte viti 1991. Pastaj iku. Unë mbeta me dollarin. E futa në një fletore dhe
nuk e përdora kurrë.
4. Mos e beso të keqen
Sa herë ka
ndodhur të mendoj keq për dikë, vetëm kam humbur. Jam ndjerë i pistë, pjesëmarrës
në një ujdi që e ndyn njeriun. Kam përgojuar edhe unë njerëz, dhe koha më ka dëshmuar
gjithmonë se s’kam pasur të drejtë. Parapëlqej të gaboj duke ruajtur mendimin e
mirë për dikë të keq, sesa të arrij të besoj diçka të keqe për dike të mirë. Çdo
e keqe është një gënjeshtër. E keqja, siç thoshte I lumturi Agustin, nuk
ekziston. E keqja është një mungesë e madhe, mungesa e së mirës dhe e dashurisë.
Prandaj të besosh të keqen është njëlloj sikur të zhytesh në mungesë, në gënjeshtër.
5. Mos e pandeh veten të humbur
Jam një qënie e
prirur ndaj dëshpërimit dhe i njoh të gjitha të këqijat që dalin nga kjo rënie
shpirtërore. Por një ditë më erdhi mendimi shpëtimtar. Thashë se Zoti i njihte
rëniet e mia, edhe të shkuarat, edhe të ardhmet, e megjithatë më kish krijuar,
e Zoti nuk sjell askënd në botë për ta humbur. Nëse jemi lindur, kjo nënkupton
se Zoti ka besim të plotë tek ne. Është një kurajo e madhe të mendosh se Zoti
ka besim tek ti. Në dëshpërim e sipër, njeriu është i aftë të bëjë çdo të keqe,
ai hap luftë kundër vetes dhe ka një kënaqësi demoniake për të shkelur parimet
e veta, duke u vetëvrarë shpirtërisht. Besoj se çdo prift i vërtetë i nis këshillat
pas rrëfimit të dikujt me fjalët: “Mos u
dëshpëro!”
6. Mos e pandeh veten shenjtor
Shën Siluan
Atoniti thoshte: „Dy mendime të mos i
pranosh e të mos i besosh, i pari se nuk do të shpëtohesh, dhe i dyti se je
shenjtor”. Mos e pendeh veten më të mirë se të tjerët. Ajo që mund të bësh,
me hirin e Zotit, mund të jetë më e mirë se e fqinjit, por kjo s’domethënë se ti
je më i mirë në krahasim me të, vetëm ajo që bën është më e mirë. Dhuntitë e
Zotit nuk merren mbrapsht, por gjithkush që mburret me gjërat e veta arrin të
errësohet dhe ta përdorë dhuntinë e vet sëprapthi, duke humbur më pas
dinjitetin.
7. Mos hyrë dorëzanë
Sa herë jam bërë
dorëzanë për dikë, i kam ngatërruar njerëzit dhe kam bërë keq. Që kur e mbaj
mend veten, hyja të shpëtoja dynjanë. Drogmenë, pianecë, gra të rrahura nga
burrat etj. Nuk shpëtova askënd, por vetëm telashe, lekë të vjedhur, sende të
zhdukura, grindje me fqinjët. Arrita në përfundimin se, po deshe të ndihmosh
dikë, ndihmoje aq sa të mbajnë forcat, pa përzier edhe njerëz të tjerë. Kjo nënkupton
se je bërë dorëzanë, ke garantuar që ata do të ndreqen dhe të përfaqësojnë. Kam
lexuar dikur në Shembujt e Solomonit këshillën “Mos hyrë dorëzanë”. Kur lexojmë Shkrimin e Shenjtë, ne kuptojmë dhe
mbajmë mend vetem aq sa kemi përjetuar, ndërsa fjalët e tjera nuk i shohim.
8. Mos u hakmerr dy herë
Hakmarrja është
mëkat, por është njerëzore. Shkrimi Shenjtë thotë se nuk duhet të ndëshkosh dy
herë për të njëjtin gabim, parim që hyri edhe në të drejtën romake. Mund të
kuptoj një gjest hakmarrjeje, ndonëse është më mirë të mos hakmerresh, por huajsohem
nga njeriu që hakmerret dy herë, pra pafundësisht, për një gabim të vetëm. Kur
u hakmora njëherë, shkoi si shkoi, më fali Zoti, po kur u hakmora për së dyti,
u përmbys gjithçka në kokën time dhe kuptova se kisha luftuar kundër vetes.
9. Mos fito me çdo çmim
Njerëzit që
duan të jenë fitimtarë më çdo çmim, dikur humbin gjithçka. Parapëlqej të
pandehem si humbës ndonjëherë, për të ruajtur shansin e fitores së mbrame. Njëherë,
një peshkop rumun ma lëvdoi politikanin A. N. (ishte viti 2004): “Përfytyroni, ky njeri ka pasur në shkollë vetëm
dhjeta, asnjë nëntë. E jashtëzakonshme,
apo jo?” Iu përgjigja: “Nuk kam besim
tek njerëzit që marrin vetëm dhjeta”. “Po
pse?!” u çmerit ai. “Sepse njerëz të
tillë nuk dinë të humbin, dhe ai që s’di të humbë të shet për një fitore
kalimtare”.
10. Mos qesh me turpin e askujt
Kur isha i vogël,
dëgjova djemtë e mëdhenj tek qeshnin me dikë që qe kapur në një mëkat të turpshëm.
Më pas, sa herë e takoja atë njeri apo dëgjoja të flitej për të, më vinte ndërmend,
pa dashur, mëkati i tij. Por kurrë nuk e thashë me gojën time atë mëkat dhe u
solla ndaj atij njeriu sikur të mos dija asgjë. As tani, kur ai ka vdekur, nuk
mund ta them atë që kam dëgjuar, se nuk dua t’ia trazoj turpin.
[Marrë
nga: https://pelicanuldinpustiu.wordpress.com/]